Doğrudan ve Dolaylı Anlatımlı
Cümleler
Doğrudan
(Dolaysız) Anlatım :
Söylenenleri biçimsel bir değişikliğe uğratmadan, kişilerin söylediği ya da sözün söylendiği biçimde, olduğu gibi aktaran
cümlelerin anlatımına denir.
Dolaylı
Anlatım: Bir
sözün kişi, zaman, anlatıcı değişiklikleriyle aktarılan biçimidir. Bu anlatım
biçimiyle kurulan cümlelere daha çok roman, öykü gibi anlatımsal türlerde,
olayların yazar tarafından anlatılmasında rastlanır. Örnek :
ü
En
iyi romanlar, bir bunalım döneminde yazılır, der Dostoyevski.
(Doğrudan)
ü
En
iyi romanların bir bunalım döneminde yazılacağını söylüyor Dostoyevski (Dolaylı)
ü
Turgut
Uyar : "Nobel Ödülünü kazanan bu yazarı, en içten dileklerimle kutlarım." Diyor. (Doğrudan)
ü
Turgut
Uyar, bir yazısında , Nobel Ödülü kazanan bu yazarı en içten dilekleriyle
kutladığını belirtiyor. (Dolaylı)
Yorumlama
Bildiren Cümleler : Yorumlama,
görülüp duyulanlardan anlatıcının kendince bir anlam çıkarması, açıklama
yapmasıdır. Yorumlama, bu özelliğiyle kişisel, öznel bir değerlendirmedir. Örnek :
ü
Edip
Cansever'in şiirleri sürekli bir açılım ve gelişim
içinde görülüyor.
ü
Eğitim
bir okul sorunu değildir, o insanın kendisinde taşıdığı bir
eylemdir.
ü
Ne
zaman yüzüne baksam gözlerini kaçırıyor, sanki benden bir şeyler
saklıyor.
Değerlendirme
Cümleleri : Değerlendirme
özelliği taşıyan cümlelerde anlatıcı; bir yapıt , bir sanatçı, bir olayla ilgili
olumlu ya da olumsuz belirlemeleri anlatır. Örnek :
ü
Yazarın
bu romanında çok etkileyici bir anlatım var.
ü
Yazar,
sürekli gerilimler yaratarak okurun ilgisini hep canlı
tutuyor.
ü
Son
sergideki resimlerinde, yeşil tonları kırmızı tonlardan daha çok
kullanmış.
Tanım
Cümleleri : Tanımlama;
bir kavramı, bir durumu nitelik ve özellikleriyle belirleme, işlevini gösterme
ya da onu benzerlerinden ayıran ayırıcı yönlerini
göstermeye denir. Bu amaçla kurulan cümlelere de tanım cümlesi denir. Bir
kavramın, bir varlığın anlatıldığı cümleye "Bu nedir?", "Bu şey nedir?" sorusunu
yönelttiğimizde yanıt alabiliyorsak bu cümle bir tanım cümlesidir. Örnek :
ü
Roman,
olmuş ya da olabilecek olayları anlatan uzun bir
edebiyat eseridir.
ü
Sanatsal
yaratımın temeli, doğayı taklit etmek değil, yeniden
biçimlendirmektir.
ü
Cahillik
ve bilgisizlik bir toplumu içten içe kemiren bir kurttur.
Karşıtlık
Bildiren Yargılar : Bazı
cümlelerde birtakım olay ya da olguların karşıt
özellikleri verilir. Karşıtlara yer vermek, anlatımı belirgin kılar. Örnek :
ü
Dışarısı
günlük güneşlik, halbuki burada paltolarımız bile bizi ısıtmaya yetmiyor.
ü
Ağlarım
hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.
ü
Bir
vardı, bir yok oldu; böyledir dünyanın hali.
