Yüz Kemiklerinin Anatomisi Hakkında Çok Önemli Bilgiler

Makalenin Devamını Okumak İçin Alttaki Linke Tıklayın

Yüz kemikleri anatomisi kas ve kemiklerden oluşmaktadır. Kemikler, omurgalı hayvanlarda iskeleti oluşturan, kemik dokusundan meydana gelen ve çeşitli büyüklüklerde olan sert ve dayanıklı parçalardır. 

İnsanın ve omurgalı hayvanların çatısını oluşturan her türlü etkiye dayanıklı organların genel adıdır. Yüzde bulunan pek çok kemik kolaylıkla görülebilir. Ama eğer yüzde herhangi bir travma meydana gelmişse dokularda oluşan şişlik kemiklerin yapısının incelenmesini zorlaştırabilir.

Yüz kemikleri anatomisini açıklayalım; Yüz bölgesinde 14 adet kemik vardır. Bunlardan bazılarına yani önemli duyu organlarını koruyanlara osso faiei denir. Baş bölümü kemikleri, bir yandan beyin bölümünü bir yandan da önemli duyu organlarını korumaktadır. Yüz bölgesinde yer alan kafa kemikleri ise konuşma ile ilgili önemli görevleri vardır. Yüz kemikleri bölgesinde bulunan açıklıklar, hava ve yemek ihtiyacını karşılamaktadır.

Yüz kemiklerinin sıralaması;

• Üst çene kemikleri (2)
• Alt çene kemiği (2)
• Elmacık kemikleri (2)
• Burun kemiği (2)
• Damak kemikleri (2)
• Sapan kemiği (2)
• Boynuzcuk kemikleri (2)

Yüz kemikleri anatomisindeki kemikleri bir de; alın kemiği, kafatası yan kemiği, şakak kemiği, art kafa kemiği, temel kemiği, kalbur kemiği, çene kemiği, elmacık kemiği, üst çene kemiği, yumru, korona yumrusu, mastoid çıkıntısı, dış işitme kanalı ve burun kemiği şeklinde de sıralayabiliriz. Bunlardan bazılarını açıklayacak olursak;

• Alın kemiği: Kafatasının ön üst bölümünde bulunan göz yuvalarının ve alının şekillenmesini sağlayan kemiktir.
• Art kafa kemiği: Kafatasının arka tarafını oluşturan tek kemiktir. Tabanında kafatası boşluğu ile omurga kanalını birbirine bağlayan bir kemiktir.
• Şakak kemiği: İşitme ve denge organını taşımaktadır. Aynı zamanda bazı damar ve sinirlerin geçişine imkan sağlayan kemiktir.
• Üst çene kemiği: Yüz kemikleri arasında bir nevi anahtar görevi yapan kemiktir. Ağız boşluğunun tavanını, burun boşluğunun tabanını oluşturmaktadır.
• Alt çene kemiği: Yüz kemiklerinin en büyüğü ve en sağlamıdır. Ayrıca baş iskeletinin tek hareketli kemiğidir.
• Elmacık kemiği: Üst çene kemiğinin üzerinde yer almaktadır. Yanak olarak adlandırdığımız bölümdür.

Görüldüğü gibi yüz kemikleri anatomisinde kemiklerin her birinin farklı oluşumu ve işlevi vardır. Bunlar yaşa ve cinsiyete göre değişmektedir ve hepsi birbirine sıkı bir şekilde bağlıdır.

KAFATASI (Cranium)

---

İnsan vücudunun.en üst pozisyondaki beyin ve duyu organlarını taşıyan bölümü baş (Caput) olarak adlandırılır.İşitme kemikçikleri ve dil kemiği hariç toplam 22 kemikten oluşan baş iskeletine kafatası (Cranium) denir.

Tüm omurgalılarda, kafatasının neurocranium ve splanchnocranium ol­mak üzere iki bölümü vardır. Neurocranium,beyinin yerleştiği cavum cranii’yi çevreleyen (kabaca saçlı deri altında kalan) kafatası bölümüdür. Baş’ta saçlı deri dışında kalan bölüm yüz (Facies) olarak adlandırılır. Splanchnocranium, yüz iskeletini oluşturan kafatası bölümüdür. İnsanlarda neurocranium,splanchnocranium’un 4 katı büyüklüktedir. Maymunlarda bu oran 1:1, at’ta 1:5’dir. Neurocranium / splanchnocranium oranının büyüklüğü beyinin gelişmişlik düzeyi ile doğru orantılıdır.

Neurocranium , dört tanesi tek (Os occipitale.os sphenoidale,os frontale.os ethmoidale) iki tanesi çift (Os temporale.os parietale),SPİanchnocranİUtT) ise altı tanesi çift (Maxilla,concha nasalis inferior,os palatinum,os zygomaticum,os nasale. Os lacrimale). İki tanesi tek (Mandibula, vomer) oluşur.

NEUROCRANIUM (8 adet)
•Os occipitale (1)
•Os parietale (2)
•Os frontale (1)
•Os temporale (2)
•Os sphenoidale (1)
•Os ethmoidale (1)

YÜZ KEMİKLERİ (14 adet)
•Os nasale (2)
•Os zygomaticum (2)
•Maxilla (2)
•Os palatinum (2)
•Os lacrimale (2)
•Concha nasalis inferior (2)
•Vomer (1)
•Mandibula (1)

(Nörokranium kemiklerinin çoğunluğunun fek, splanchnocranium kemiklerinin çoğunluğunun çift olduğuna dikkat ediniz ).

1 .Neurocranium kemikleri (Ossa cranii) : 8 kemikten ibarettir.

a.Os frontale (Frontal kemik, alın kemiği) : Kafatasının ön üst bölümünde yer almış, göz yuvalan (Orbita)’nın üst bölümü ile alının şekillenmesini sağlayan, sığ bir şapkayı andıran bir kemiktir. Skuamoz, orbital ve naz al olmak üzere üç bölümü (Squama frontalis,pars orbitalis, pars nasalis) vardır. Squama frontalis, frontal kemiğin dikey konumda duran, dış yüzü konveks, en büyük bölümüdür. Squama frontalis’in dış yüzünde orta hattın iki yanında görülen kabartılara tuber frontale denir. Tuber frontale’lerin aşağısında açıklığı aşağıya bakan, kavisli kaş çıkıntılan (Arcus superciliaris) bulunur. Squama frontalis’i pars orbitalis’ten margo supraorbitalis ayırır. Os frontale içinde paranazal bir sinüs olan, mukoza ile kaplı havalı bir boşluk (Sinus frontalis) bulunur.

Doğumda frontal kemik iki parça halindedir. îki parça sutura frontalis (veya sutura metopica) ile birbirine bağlanır.

b.Os parietale (Parietal kemik,çeper kemik) :Neurocranium’un yan duvarlan ve tavanının büyük bir bölümünü oluşturan çift kemiktir. Tipik membranöz orijinli bir kemik olan os parietale koruma fonksiyonuna sahiptir.

Dış yüzündeki kabarıklığa tuber parietale denir. Kemiğin arka üst bölümündeki delikten parietal emissar ven geçer. Parietal kemik,önde frontal kemikle sutura coronalis, arkada oksipital kemikle sutura lambdoidea aracılığı ile birleşir.

c.Os occipitale (Oksipital kemik,ardkafa kemiği) : Kafatasının arka bölümünü oluşturan tek kemiktir. Tabanında kafatası boşluğu ile omurga kanalını birbirine bağlayan for.magnum adı verilen oval,büyük bir delik bulunur. Os occipitale,pars basilaris, 2 pars lateralis ve squama occipitalis olmak üzere 4 bölüme ayrılarak incelenir. For.magnum’un önünde kalan pars basilaris.os sphenoidale’nin cismi ile birleşir. For.magnum’un yanlarında yer alan pars lateralis’Ierin alt yüzlerinde atlas’la eklemleşen condylus occipitalis’ler bulunur. Squama occipitalis, oksipital kemiğin en büyük bölümü olup os parietale ve os temporale ile eklemleşir.Squama occipitalis’in dış yüzünün ortasındaki belirgin çıkıntıya protuberantia occipitalis externa (Antropolojik olarak İNİON noktasına uyar).denir

d.Os temporale (Temporal kemik,şakak kemiği) : Neurocranium’un tabanı-ve yan duvarlarının oluşumuna katılan çift kemiklerdendir. Os temporale kitlesi içinde işitme ve denge organını taşıması yanında, bazı damar ve sinirlerin geçişine imkan sağlaması nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir.

Os temporale, pars squamosa, pars tympanica, pars mastoidea ve pars petrosa olmak üzere 4 bölüme ayrılarak incelenir.

.Pars squamosa, temporal kemiğin en büyük bölümü olup ince bir yaprak şeklindedir. Dış yüzünün alt bölümünden çıkarak öne doğru uzanan çıkıntıya proc.zygomaticus denir. Proc.zygomaticus.yanak kemiği ile birleşerek arcus zygomaticus’u oluşturur. Processus zygomaticus’un arka alt bölümünde,altçene kemiğinin kondili ile eklem yapacak olan fossa mandibularis bulunur.
•Pars tympanica, temporal kemiğin en küçük bölümü olup porus acusticus externus (Dış işitme deliği)’u çevreler.
•Pars mastoidea, temporal kemiğin arka bölümünü oluşturur. İçinde cellulae mastoideae (Mastoid havalı hücreler)’ler bulunur. Pars mastoideanın aşağıya doğru uzanan konik çıkıntısına proc.mastoideus denir.
•Pars petrosa,kafatası tabanında.oksipital ve sifenoid kemikler arasına sokulan,kama şeklinde bir bölümdür. Oldukça sert, kompakt kemik yapısında olan pars petrosa içinde,işitme ve denge ile ilgili yapılar bulunur.

Pars petrosa’nın bir tepesi, üç yüzü vardır. Alt yüzünden aşağıya-öne doğru uzanan ince çıkıntıya proc.styloideus denir. Arka yüzün ortasında porus acusticus internus (îç işitme deliği) yer alır. Pars petrosa içindeki orta kulağa ait boşluk cavitas tympanica (Timpanik boşluk) olarak adlandırılır, îşitme kemikçikleri (Malleus, incus, stapes) burada bulunur.
•Os sphenoidale (Sifenoid kemik,temel kemik) :Kafatasını oluşturan kemiklerin birçoğu ile eklem yapan sifenoid kemik,basis cranii (Kafatası tabanı)’nin ortasında bulunur. izole olarak incelendiğinde kanatlarını açmış bir yabanarısı veya yarasaya benzer;basis cranii’de ise bağlantı kurduğu kemikler arasında bir kama gibi durur.

Os sphenoidale’nin 4 bölümü vardır:
•Sifenoid kemik cismi (Corpus ossis sphenoidalis)
•Büyük kanatlar (Alae majores)
•Küçük kanatlar (Alae minores)
•Kanatsı çıkıntılar (Proc.pterygoidei)

Kemiğin ortasındaki içi boş, kübik bir kutuya benzeyen bölüme corpus denir. Korpus içindeki boşluk sinus sphenoidalis olarak adlandırılır. Sinus sphenoidalis.paranazal sinüslerden biridir. Korpus’un üst yüzündeki.tüm üst yüz oluşumları (Tuberculum sellaejossa hypophysialis vb.) bir Türk eyerini andırdığı için sella turcica olarak adlandırılır.

Küçük kanatlar.korpusun ön-üst bölümünden iki kökle başlayıp,öne ve yanlara doğru uzanan trianguler oluşumlardır.Herbir kanadın iki kökü arasında canalis opticus oluşur.

Korpusun yan yüzlerinden çıkarak,dışyana ve kavis yaparak yukarıya doğru uzanan geniş,sağlam çıkıntılara alae majores (Büyük kanatlar) denir.Büyük kanatlar.fossa cranii media’nm büyük bir bölümünü oluşturur. Büyük kanatlar üzerinde damar ve sinirlerin geçişine olanak sağlayan önemli delikler (Foramen ovale,for.spinosum,for.rotundum) bulunur.Büyük ve küçük kanatlar arasında fissura orbitalis superior. büyük kanatın ön kenarı ile maxilla’nin orbital yüzü arasında da fissura orbitalis inferior oluşur.

Kanatsı çıkıntılar,korpus ile büyük kanatların birleşme yerinden başlayıp aşağıya doğru uzanırlar.Çıkıntıların tabanı. canalis pterygoideus (Vidius kanalı) ile delinmiştir.

.Os ethmoidale (Etmoid kemik,kalbursu kemik) :Etmoid kemik.neurocra-nium oluşumuna katılan tek kemiklerden biri olup, basis cranii’nin ön bölümünde incisura ethmoidalis’e sokulmuş olarak sifenoid kemiğin önünde yer alır. Os ethmoidale, burun boşluğunun tavanı. dışyan duvarları. burun bölmesi ile sağ-sol orbitaların içyan duvarlarının oluşumuna katılır.

Etmoid kemik,dört bölüme ayrılarak incelenir.
•Delikli bir levha tarzındaki horizontal bölümüne lamina cribrosa denir.Buradaki deliklerden koku sinirleri geçer.
•Yassı,ince,dört köşe bir levha tarzındaki dikey bölümüne lamina perpen-dicularis denir.
•Lamina cribrosa’nın iki yanına bağlanmış yan kitleler, labyrinthus eth-moidalis olarak adlandırılır.Labirintler içinde etmoidal havalı hücreler (Cellulae ethmoidales) bulunur. Burun .üst ve orta konkaları da etmoidal labirintlere aittir.

2.Splanchnocranium kemikleri (Yüz kemikleri) :

a.Maxilla (Maksilla, üstçene kemiği): Neurocranium iskeletinde sifenoid kemiğin ”anahtartaş”(Keystone) rolünü üstlenmesi gibi, maxilla’da yüz kemikleri arasında anahtar rol üstlenmiş çift kemiktir.Herbir maxilla,diğer maxilla ile birleştiği gibi,os nasale.os zygomaticum, concha nasalis inferior ve os palatinum’la da eklemleşir. (Yüz kemiklerinden sadece mandibula, maxilla ile eklem-leşmez) Maksilla.ağız boşluğunun tavanını.orbita’nın tabanını, burun boşluğunun tabanı ve dışyan duvarının oluşumuna katılır.içinde,paranazal sinüslerin en büyüğü olan sinus maxillaris bulunur.

Maxilla run bir cismi.dört çıkıntısı vardır.
•Corpus maxillae (Üstçene kemiği cismi) : Maksilla’nın merkezi bölümü olup içinde sinus maxillaris bulunur. Korpusun ön,infratemporal. orbital ve nazal olmak üzere 4 yüzü vardır. Ön yüz ile orbital yüzü birbirinden ayıran margo infraorbitalisln aşağısında görülen deliğe for. infraorbitalis denir. Orbital yüzde. bu deliğe bağlanan sulcus-canalis infraorbitalis bulunur.
•Proc.frontalis yukarıya doğru uzanarak os frontale ile eklemleşir.
•Proc.zygomaticus.korpustan dışyana doğru uzanan irregüler piramidal bir çıkıntı olup os zygomaticum ile eklem yapar.
•Proc.alveolaris. korpusun aşağıya doğru bir uzantısı olup karşı taraf maksilla ile eklemleşerek arcus alveolaris superior (Üst diş kemeri)’u oluşturur.
•Proc.palatinus,maksilla cisminin içyan yüzünün en alt bölümünden çıkarak içyana doğru horizontal olarak uzanan kalın,sağlam bir çıkıntıdır.Karşı eşi ile birleşerek sert damak (Palatum durum) ve burun boşluğu tabanının ön 2/3 unü oluşturur.

b.Os zygomaticum (Elmacık kemiği) :Kafatasının en güçlü kemiklerinden biri olup orbita’nın alt-dış bölümünde yer alır.Splanchnocranium ile neurocranium arasındaki bağlantıyı kuran bir köprü kemik olarak kabul edilir.

Os zygomaticum.proc.frontalis’i ile frontal kemiğe,proc.temporalis’i ile temporal kemiğin proc.zygomaticus’una,gövdesi ile de maksillaya bağlanır.

c.Os lacrimale (Gözyaşı kemiği) :Orbita’nın içyan duvarında,maxilla’nin proc.frontalis’inin arkasında yer alan ince bir kemiktir.Sağ-sol iki tanedir.

d.Os nasale (Burun kemiği) :Çift,yassı,küçük kemikler olup.maksillaların proc.frontalis’lerinin arasında yer alır.

e.Os palatinum (Damak kemiği) :Maksiljalar ve sifenoid kemiğin piterigoid çıkıntıları arasında yer alan L şeklinde çift kemiktir. Kemiğin yatay duran bölümüne lamina horisontalis, dik duran bölümüne ise lamina perpendicularis denir. Lamina horisontalis. sert damağın 1/3 arka bölümünü,lamina perpendicularis ise burun boşluğunun dışyan duvannın arka bölümünü oluşturur. Lamina horisontalis’in posterolateral açısına yakın olarak bulunan delikler foramina paiatinae majores et minores olarak adlandırılır.Bu deliklerden a.palatina descendens.n.palatinus major et minor’un dalları çıkar.

f.Mandibula (Altçene kemiği) :Mandibula,yüz iskeletini oluşturan kemiklerin en büyüğü ve en sağlamı olup baş iskeletinin de tek hareketli (İşitme kemikçikleri ile dil kemiği hariç tutulmuştur) kemiğidir.

Mandibula’nın sağ-sol yarımları gelişim esnasında symphysis menti’de birleşmişlerdir. Mandibula, corpus ve ramus mandibulae olmak üzere iki bölümden oluşur. Corpus ve ramus arasında oluşan açıya angulus mandibulae denir. (Antropolojik bir nokta olan gonion buraya tekabül eder).

Herbir ramus’un üst ucunda, derince bir çentik olan incisura mandibulae ile birbirlerinden ayrılmış iki çıkıntı bulunur. Bunlardan, ince ve önde olanı proc.coronoideus, kalın ve arkada olanı proc.condylaris olarak adlandırılır. Os temporale’deki fossa mandibularis’le eklemleşen proc.condylaris’in yuvarlak ucuna caput mandibulae denir.

Ramus mandibulae’nin iç yüzünde görülen for.mandibulae,canalis mandibulae ile uzanır.Bu kanal korpustaki for.mentale’ye açılır. Canalis mafıdibulae’den n.et vasa alveolaris inferiorlar geçer. Corpus’un pars alveolaris olarak adlandınlan üst bölümü, altçene dişlerinin yer aldığı arcus alveolaris’i oluşturur. Korpusun ön yüzünde‘ortada görülen çıkıntıya protuberantia mentalis denir.

g.Os hyoideum (Dil kemiği) : Gırtlağın üst kısmında.dil kökünün aşağısında yer alan, U şeklinde,küçük bir kemiktir.Bir cismi,iki boynuzu (Comu majus et minus) vardır.