İndikatör Nedir ?

Makalenin Devamını Okumak İçin Alttaki Linke Tıklayın

İndikatör bir maddenin test yapılan ortamda var olduğunu gösteren ayıraca bu isim verilir. Renksiz reaktiflerden renksiz ürünlerin ortaya gelmesi söz konusu olduğunda; ortama eklenerek nitelik değişiminden istifade edilerek reaksiyonun tamamlanıp tamamlanmadığının saptama edilmesi üzere kullanılan organik renklendiricilerdir.

İndikatörler kaça ayrılır?

İndikatörler 2 sınıfa ayrılır:

• Bazik bölge indikatörleri
• Asidik bölge indikatörleri

Asit baz indikatörleri, indikatörler, Ph değeri değiştikçe çözeltide nitelik değişimi gösterebilen karma anlaşılmaz yapıya sahip durumda olan maddelerdir. Metil oranjın Ph değeri 3.1'in altında olduğunda çözeltilerde kırmızı, Ph değeri 4.5'in üstünde olduğunda ise çözeltilerde sarı renkte olabilir. 

İndikatörlerin rengi, çözeltilerde hidrojen iyonları konsantrasyonuna bağlıdır. İndikatörlerin nitelik tonları çözeltilerin Ph değerine bağlı çeşitlilik gösterir. Çözeltinin pH değeri düşükse veya yüksekse renkler değişiklik gösterir. Günümüze dek pek çok indikatör bulunmuş ve hemen hemen tümü kullanılmıştır.

Yapı ve iş mekanizması

Asit Baz belirteçleri asit veya bazdırlar. İndikatörler genellikle HIn veya InOH sembolleri ile gösterilirler. Bu indikatörlerin ayrışma tepkimeleri ise şu biçimde gerçekleşir;

Belirteçler, bu ayrışma veya birleşme tepkimeleriyle nitelik değiştirirler. Mesela metil kırmızısı HIn formunda iken kırmızı, ayrışma ardından In- formuna girer; ki bu da sarı renktedir. Bir çözeltinin içine asit bırakıldığı vakit, sudaki hidrojen (H+) iyonu miktarını artar. Buda çözeltideki hidrojen derişimini artırır. Le Chatelier ilkesine yönelik reaksiyonda hidrojen iyonu derişimi arttığından ötürü ağırlık, girenler istikametine başka bir deyişle HIn istikametine kayar. Bu da HIn derişimini arttırır. 

Metil kırmızısı örneğini verilecek olursa, bu indikatörün HIn formundaki renginin kırmızı olmasından ötürü rengi kırmızıya dönüşür. Benzer biçimde çözeltiye baz ilave edilirse çözeltideki hidrojen iyonu derişimi azalır. Balans ürünler istikametine kayar, hidrojen iyonu ve In- derişimi artar. Tekrardan metil kırmızısı örneğini verilecek olursa, metil kırmızısının In- formunda bulunan rengi sarıdır böyle olmasından ötürü çözelti sarıya dönüşür.

Uygulama

pH belirteçleri titrasyon ismi verilen deneylerde kullanılır. Bu deneyler ile bir asit veya bazın pH değeri ölçülür. Her indikatörün kendine özgü hazırlanma şekilleri bulunur. Örneğin metil kırmızısı %95 etanol çözeltisinde sıkı çözünürken, metil turuncusu saf su ile daha sıkı çözünür. Daha sıkı netice almak içinse anlaşılmaz indikatörler hazırlanabilir. Bu biçimde daha dar bir pH arasında kesinlikle nitelik değişimi elde edilir.

İndikatör seçimi yaparken uyarı edilmesi gerekenler

Güçlü asit ile güçlü bazın tepkimesi nötrleşme tepkimesi olacağından pH değeri 7 olabilir.

Güçlü asit ile fit bazın tepkimesi sonucu pH değeri 7'den minik olabilir.

Asit ile güçlü bazın tepkimesi sonucu olarak pH değeri 7'den önemli olabilir.

İndikatör Örnekleri

Timon Mavisi: Asit rengi kırmızı, baz rengi sarı, Ph aralığı ise 1.2 ile 28'dir.

Metil Oranj rengi: Asit rengi kırmızı, baz rengi sarı, Ph aralığı, 3.1-4.5'dir.