Böbrek anatomisi, incelemesinden önce böbreklerin vücudumuzdaki yerine ve işlevine kısaca bir göz atalım. Böbrekler omurgalılarda bulunan boşaltım organlarıdır. Şekil olarak fasulyeyi andırırlar. Boyları 9 ile 13 cm civarındadır. Böbrekler başta üre olmak üzere vücudumuzdaki zararlı atıkları süzerek bu atıkları idrar yolu ile vücuttan atmaya yarar.
Böbrekleri inceleyen bilimin adı nefrolojidir. Adını böbrek kelimesinin Yunancasından alır (nephros). Böbreklerin içindeki süzme birimlerine 'nefron' adı verilir. Toplamda iki böbreğimizde bir milyon nefron bulunur.
Böbreğin işlevi,
Metabolizma atık ürünleri olan üre, ürik asit, kreatinin, ilaç ve toksinlerin vücuttan atılımını sağlar. Vücudun sıvı ve elektrolit dengesini sağlar. Vücudun kan basıncı dengesini yapar ve alyuvar yapımını ayarlar.
Böbrekler yapım ve yıkım sonucunda oluşan bazı atık maddeleri özelliklede protein yapımı ve protein yıkımı sonucunda oluşan üre ve nükleik asitlerin yapım ve yıkımı sonucunda oluşan ürik asidi ve suyu vücuttan dışarıya atar. Böbreklerin çalışmama durumunda bu atıklar vücuttan atılamayacağı için hastalıklar oluşur. Böbrekler vücut dengesinin sağlanmasında önem taşır.
Asit ve baz dengesinin sağlanması, kan sıvısının elektrolit derişimlerinin düzenlenmesi, kan basıncının ayarlanması, kan hacminin düzenlenmesi önemli işlevleri arasındadır.
Böbrekler bu görevlerini diğer bazı organlar ile (kalp, iç salgı bezleri, karaciğer gibi) birlikte gerçekleştirir. Böbrekler kandaki pH, proton, bikarbonatın derişimini ayarlayarak küçük bir aralıkta tutar ve bu işi akciğer ile birlikte eş güdümlü olarak gerçekleştirir.
Kan sıvısının toplam derişimindeki değişiklikler hipotalamustaki derişim alıcıları tarafından algılanır. Hipotalamusun uzantısı olan hipofiz bezinin arka bölümü sıvısındaki derişimin artmasından dolayı vazopressin salgılar. Bu da böbreklerin toplama kanallarını etkileyerek suyun geri emilimini arttırır ve idrarın daha farklı oluşmasına neden olur.
Böbrek hipofiz bezi ile eş güdümlü çalışarak kan sıvısının hacmini dengede tutar. Böbrekler alyuvar yapımını uyaran hormonu salgılar ve etkin durumda olmayan vitamin D yi etkin hale getirir.
Böbrekler süzülmemiş kanı karın bölgesi aorttan ayrılan sağ ve sol böbrek atar damarları yolu ile alırlar. Böbrekten dönen süzülmüş kan ise sağ ve sol böbrek toplar damarlar yolu ile alt ana toplar damara döner. Böbreğe giden kan kalbin pompaladığı kanın üçte birine ulaşmaktadır.
Böbreğin anatomisi:
Böbrekler, karın bölgesinin arka bölümünde yani karın zarının arka bölgesinde yer alırlar. Böbreklerin sağda olanı diyaframın hemen altında ve karaciğerin arkasında, soldaki ise diyaframın altında ve dalağın arkasında bulunur.
Böbreklerin ikisinin de üstünde böbrek üstü bezleri bulunur. Sağda bulunan böbrek soldakine göre bulunduğu yerden dolayı 1 - 2 cm daha aşağıda yer alır. Karın zarı arkasında bulunan böbreklerin boyutları 9 ile 13 cm arasında değişir. Genel olarak sol böbrek sağ böbreğe göre biraz daha büyüktür.
Onikinci göğüs omuru ile üçüncü bel omurlarının arasında bulunurlar. Böbreklerin üst bölümleri 11. ve 12. kaburgalar tarafından korunmaktadırlar. Böbrek üstü bezleri ile birlikte böbrekler yağ dokusuyla çevrelenir ve buna pararenal yağ denilir. Bu yapıdaki böbrek zarı renal fasiya olarakta bilinir ve bütünüyle sarılmış durumdadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder