Cümlede Anlam-Yargılarına Göre Cümleler

Cümlede Anlam

Yargılarına Göre Cümleler :

     Eş Anlamlı (Anlamdaş) Yargılar : Anlam yönünden birbirine uyan, değişik sözcükler kullanılmasına rağmen aynı düşünceyi, aynı yargıyı aktaran cümlelere eş anlamlı cümleler denir. Eş anlamlı yargı bildiren cümleleri bulabilmek için, her cümleyi ayrı ayrı değerlendirmek ve "Bu cümle okuyucuya ne demek istiyor?" sorusuna cevap aramak gerekir.     

Örnek :

ü       Çağdaş Türk şiiri bizim yurdumuzun, bizim insanımızın sesini yansıtmadığı sürece gelişme gösteremez.	ü       Duygu ve düşüncelerini birkaç sözcük ile söyleyebilmek, ancak yüksek insanlara düşer.
ü       Şiirimizin sanatsal yönden gelişebilmesi, her şeyden önce ulusal değerlerimizi yansıtabilmesiyle mümkün olacaktır.	ü       Az sözle çok şey anlatabilmek ancak yetenekli insanların işidir.

     Yakın Anlamlı Yargılar : Cümlelerin ilettiği yargılar, anlamca birbirinin özdeşi olmasa da yakın anlamlılık özelliği taşıyabilir. Yakın anlamlı cümleleri belirlemek, cümleleri doğru yorumlamaya ve cümleden iletilen mesajı kavramaya bağlıdır.

Örnek :

ü       Aydın insan, toplumu düşünürken, toplumun peşinden gitmek zorunda olmayan biridir.	ü       Dalkavukluk, hiçbir zaman yüksek ruhlu kimselerde görülmez.
ü       Halk için çalışmak demek, onu her zaman onaylamak demek değildir.	ü       Dalkavukluk, aşağılık ruhlu kimselere özgüdür.

       Özel ve Nesnel Yargılı Cümleler :

Öznel Yargılı Cümleler : Öznede, yani söz söyleyen kişide oluşan; nesnelerin gerçeğine değil, kişilerin duygu ve düşüncelerine bağlı olan, bu nedenle de kişiden kişiye değişebilen yargılardır. Öznel anlatımda kişi, cümleye kendi duygularını katar, bir yorum yapar. Bu tür yargılar, "bence, bana göre" anlamı taşır.

Nesnel Yargılı Cümleler : Öznenin, yani söz söyleyen kişinin düşünce ve duygularına değil, nesnenin, varlığın kendi gerçeğine dayanan, dolayısıyla kişilere göre değişmeyen yargılardır. Bu tür yargıların, yorum ve değerlendirme içermeme, kanıtlanabilir özellikte olma, herkes için aynı anlamı taşıma, akla ve mantığa dayalı olma gibi özellikleri vardır. 

Örnek Cümleler :

ü       Dostluğun olmadığı yerde insanca hiçbir değerin gelişebileceğine inanmıyorum.	ü       Oyunda dört kadın, üç erkek oyuncu rol almış.
ü       Dostluk, insanın ve insanlığın en büyük, ne yüce değerlerinden biridir.	ü       Öykünün yanı sıra birçok şiir yazmış, bunlardan bazıları bestelenmiştir.
ü       Şairin, sesini daha geniş kitlelere duyurabilmesi için dergilerde daha sık görülmesinde yarar var.	ü       Köyden kente yapılan göçler her yıl biraz  daha artmakta, bu nedenle kentlerde konut sorunu ciddi boyutlara ulaşmaktadır.
ü       En iyi yapılan tatil, ormanda yapılan tatildir.	ü       Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u aldığında 21 yaşındaydı.
ü       İyi bir romancı, şiir yazamaz; ama iyi bir şair, roman yazabilir.	ü       Türkiye Avrupa Topluluğu'na  girebilmek için çeşitli girişimlerde bulundu.

Genel ve Özel Anlamlı Cümleler : Aralarındaki ortak özelliklere göre, daha çok varlığı kapsayan, aynı kavramları topluca düşündüren sözcüklere genel; anlamları sınırlı olan, kavramları teke tek düşündüren sözcüklere özel anlamlı sözcükler denir. Buradan hareketle genel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler, genel, özel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler ise özel anlamlı yargı içerir.

Örnek :

ü       Geri kalmış ülkelerde spora hiç önem verilmez.              (Genel Anlamlı)

ü       Hindistan, futbola hiç önem vermeyen bir ülkedir.                       (Özel Anlamlı)

ü       Dünyada en çok satan kitaplar, romanlardır.                              (Genel Anlamlı)

ü       Ülkemizde en çok satan kitap türü, polisiye  romanlardır.           (Özel Anlamlı)