Pirus zaferi, günümüzde büyük kayıplar verilerek kazanılan zafer sonucunda, aslında kaybedenin verdiği kayıplar sebebiyle, Kazanan taraf olduğunu ifade eden, tarihsel bir deyim olarak geçmektedir. Pirus zaferi adını M.Ö.- 279-280 yıllarında yaşanan, İtalya Yarımadasının güneyinde bulunan Yunan kolonilerinin, Latinlere (Romalılar) direnmek için dönemin Şan ve şöhret kazanmak isteyen Epirus Kralı Pirus'tan yardım istemesi ve bunun akabinde İtalyan yarımadasının güneyinde, Pirus'un Yunan Ordusu ile Latinlerle (Roma Ordusu) arasında yaşanan savaştan almaktadır.
Epirus kralı Pyrrhos (dilimize Pirus olarak geçmektedir. Ayrıca Büyük İskender ile kuzen olduğu varsayılmaktadır) içten içe tüm İtalyan yarımadasını fethetmek ve ününe ün katmak isteyen bir kraldı. Bununla birlikte o dönem Barbar olarak gördükleri Latinlere karşı elde etme fırsatını buldu. Bugünkü İtalya Yarımadasının güneyinde, İtalyan Yunanlıları yaşamaktaydı. Ancak M.Ö.-III. yüzyılda güçlenmeye başlayan Latinlerin, İtalyan Yarımadasındaki, Yunan Kolonilerini istila etme düşünceleri, onları rahatsız ediyordu. Latinlerin bu tehlikesinden dolayı bölgedeki Grek kolonileri, güçlü Kral Pirus'tan yardım istediler. İtalyan yarımadasınıhakimiyeti altına almak konusunda oldukça istekli olan Kral Pirus bu yardım teklifini büyük bir istekle kabul etti. Epirus Bölgesi bugün Arnavutluk civarlarında bulunmaktadır. Yani İtalyan yarımadasının, Adriyatik Denizitarafında, karşısında kalmaktadır.
Kral Pirus, kolay olacağını düşündüğü bu sefer için yaklaşık 40.000 kişilik Ordu ve dönemin büyük savaş silahları olan fillerile İtalyan yarımadasına geçti.
Yunanlılar, falanks savaş düzeni ve asgari teçhizatına güveniyor ve ayrıca Hintlilerden öğrendikleri fillerin Savaş alanındaki gücüne inanıyorlardı. Yunanlılar, dönemin askeri anlamda gerçekten düzenli ordusuna sahip ve etkili savaş taktikleri üretebilen, daha donanımlı askerlerden oluşan bir silahlı güç olmasına karşın, Latinleri biraz hafife almışlardır.
Romalılar ve Yunanlılar arasında M.Ö.- 280 ile M.Ö.- 275 yılları arasında sürecek olan 5 yıllık Pirus savaşlarıBöylece başlamış bulundu.
Yunanlar ve Latinler arasında ilk gerçekleşen Heraklia Savaşında, Firus galip geldi ve Latinler geri çekildi. Ancak Kral Pirus elde ettiği bu zafer karşısında öngördüğünden daha fazla adam ve tehcizat kaybettiğini gördü.
Kral Pirus, Latinler konusunda Barbar olduklarını düşündüğünden daha fazlasını karşısında gördü. Romalılar daha düzenli orduya sahip olmamasına karşın, vur kaç taktikleri ile Küçük gruplar halinde idare ediyor ve adam sıkıntısı çekmiyorlardı. Kendi yurtlarında oldukları ve istila altında bulunduklarından dolayı sürekli cepheye adam gönderebiliyor ve asker sayılarını dirençli tutuyorlardı. Buna karşı Kral Pirus'un elindeki asker ve teçhizat sınırlıydı.
Ufak tefek çatışmaların ardından ikinci Büyük savaş, Askulum’da meydana geldi. Pirus ordusundaki fillere oldukça güveniyordu. Ancak Latinler fillerin etkisini kırmak ve Yunan ordusunu bozguna uğratmak için farklı bir taktik geliştirip fillere kızgın Oklar atarak direkt olarak filleri hedef almaya başladılar. Kızdırılan fillerin kontrolden çıkmasıyla, Yunan Ordusu içinde önüne geleni ezerek büyük kayıplar verdirdi. Kanlı bir savaş sonucunda Latinler ve Kral Pirus ordusu, karşılıklı büyük kayıplar vermesine rağmen Pirus zorlukla Meydandan galip çıkıp Romalıları püskürtmeyi başarabildi.
İşte tam burada Pirus tarihe geçecek ve Pirus zaferi paradoksunu ortaya çıkaran deyimi söylemiş oldu. Savaş meydanını cepheden gören bir tepeye çıkan Pirus, Yunanlı tarihçi Plutark’ın anlattığına göre "bir zafer daha kazanırsam tamamen biteceğim demiştir"
Bunun sebebi Kral Pirus savaş alanında çok sayıda askerini kaybetmesi ve elinde az sayıda asker ve teçhizatının kalmasıdır. Bununla birlikte kazanılan herhangi bir zafer sonucunda, büyük kayıplar vermiş ve bu savaşın ardından, haddinden fazla kayıplara yol açan zaferlere, Pirus zaferi adı verilmiştir.
Sonuçları korkunç olan bu zaferin ardından Kral Pirus, "Romalılara karşı bir zafer daha Kazanırsam biteceğim"diyerek İroni bir söz kullandıktan sonra Latinlere (Roma)karşı galibiyet planında geri adım atmaz ve O dönem bir diğer süper güç olan Kartaca' dan (Yani bugünkü Afrika'nın Kuzey kısımlarında bulunan Kartaca' dan) Yardım ister. Kartacalılar ise o dönem Yunanlıları Bir tehlike olarak gördüğü için bu İttifak ve yardım teklifine evet demez. Kral Pirus'u Romalılarla karşı karşıya bırakır. Bunun üzerine Pirus, elde ettiği zafere güvenerek Romalılarla barış görüşmesine başlar. Latinler, Kral Pirus'un bölge topraklarından ordusu ile beraber tamamen ayrılması koşuluyla barışacakları cevabını verir.
İtalya' nın güneyinde, az sayıda kalan askeriyle daha fazla tutunamayan Pirus, Epidus' a geri döner ve daha sonra tahtı bırakmak zorunda kalır. Tarihe "Büyük kayıplarla kazanılan Zaferin bir anlamı olmayacağı" şeklinde geçen Pirüs zaferinin ana kahramanı Kral Pirus, tahtı bıraktıktan sonra M.Ö -272 yılında, Argos da bir sokak kavgası sırasında kadının birinin kafasına taş atması sonucu hayata gözlerini yumar.
Romalılar ise elde ettikleri bu zaferin ardından M.Ö- 264 yılında, son Yunan şehrinide ele geçirmesiyle birlikte İtalya Yarımadasında ki hakimiyeti sağlar ve ardından antik dünyada genişleyerek söz sahibi bir imparatorluk konumuna yükselir.
Ünlü komutan Hannibal Barca'ya Dünya üzerinde ki en büyük 3 komutan kim diye sorulduğunda "Biri ben, biri İskender biride Pyrrhos (Pirus)" diyerek cevap vermiştir.
Günümüzde ise Yenilmeye mahkum olan mağlubiyetleri anlatmak ve haddinden fazla Bedel ödeyerek kazanılan başarıları ifade etmek için pek çok yerde kullanılan ve atıfta bulunan olaylar hakkında Pirus zaferi göndermesi yapılmaktadır.
