Devletsiz Geçen 150 Yıl ve Hunların Küllerinden Yeniden Doğuşu
Hunların esaret altında ve devletsiz yaşadığı 150 yıl ve Hunların orta asyaya dağılarak diğer Türk Devletlerinin kurulmasından önceki dönemi.
Hunlar Türkleri, Büyük Hun İmparatorluğunda yaşanan karışıklıklar ve bölünmelerle batıya doğru göç etmeye başladılar. M.Ö. 36 yılında başlayan göç hareketi, M.S. 200 lü yıllara kadar devam etti. Hun İmparatorluğunun zayıflamasıyla yaşanan idari sorunlar, bölgedeki Hunların belirli aralıklarla Türkistan bölgesinde dağılmasına ve bölgeyi tamamen terk etmesine neden oldu. Bu göç hareketi küçük kütlelerle devam etmiş olmasının yanında birkaç kez büyük göç hareketlerine de sahne oldu.
Türklerin Türkistandan Çıkışları ve Göç Hareketinin Başlaması
Hun Türklerinin bölgeden göç etmeleri, M.Ö. 36 yılında başladı. M.Ö. 54 yılında, Büyük Hun İmparatorluğu ikiye bölündü. İmparatorluğun yönetiminde bulunan iki kardeş Hohanye ve Çiçi, devletin yönetimi konusunda anlaşmazlığa düştüler. Hohanye ülkeyi Çin himayesinde devam ettirmek düşüncesindeyken Çiçi, Çin egemenliğini kabul etmeyerek Batı bölgesine çekilip Batı Hun İmparatorluğunu kurdu. Zamanla hem kardeşi Hohanyenin yönettiği Doğu Hunla, hemde Çinle mücadele eden Çiçi, M.Ö. 36 yılında bir savaşta tüm askerleriyle birlikte öldü ve Batı Hun İmparatorluğu yıkıldı. Yıkılan Batı Hun İmparatorluğu bünyesinde yaşayan kabileler, Çin himayesine giren Doğu Hun İmparatorluğuna katılmayarak bölgedeki ilk yoğun göç hareketini başlattılar. Daha sonra kurulacak olan Avrupa ve Ak Hun İmparatorluklarının temelini oluşturacak hunların göç süreci bu tarihte başlamıştır.
İlerleyen dönemlerde, DoğuHun İmparatorluğunun Çin himayesinde varlığı sürdürmesi ve Çinin Hunlar üzerindeki ağır baskıları ekonomik ve siyasi sorunlara neden oldu. Bu sorunlar zamanla göç hareketinin devam etmesine neden oldu. Çiçi yönetimindeki Batı Hunların göç hareketi 100 yıl kadar sürdü. Bu 100 yıllık süre zarfında bölgedeki diğer Hun kabileleride Batı Hun İmparatorluğunda yaşayan Hun Türklerini takip ederek, hem politik hem doğal koşulları daha yumuşak olan batı bölgelerine doğru göç ettiler.
İlerleyen tarihlerde Hun İmparatorluğunun tekrar bölünerek Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrılmasıyla Türkistan bölgesindeki karışıklıklar artmaya başladı. Batı Hunları gibi, Çin himayesini kabul etmeyen kabileler, Yabgu Pi idaresinde Kuzeye çekilerek hem Çin, hem Güney Hun İmparatorluğuyla mücadeleye girişti. Zamanla bölgede güçlenen Sienpiler ve Çinler ile mücadele neticesinde Kuzey Hun İmparatorluğuda M.S 91 yılında yıkıldı. İkinci büyük göç hareketi bu dönemde gerçekleşti. Yıkılan Kuzey Hun İmparatorluğu bünyesindeki Hun kabileleri, topraklarını genişleten Sienpilerin baskıları neticesinde kabalalık kütleler halinde Batıya doğru göç ettiler.
Üçüncü büyük Göç hareketi M.S. 216 yılında Güney Hun İmparatorluğunun yıkılmasıyla gerçekleşti. Çinin Hunlar üzerindeki baskısıyla varolan tek Hun İmparatorluğu yıkılarak bölgedeki Hun varlığı ortadan kaldırılmış oldu. Bölgedeki hunlar zamanla İmparatorluk kurmayı deneselerde bu girişimler başarısızlıkla sonuçlandı. Bölgede kalan Hunlar daha çok bölgedeki halklara karışmakla birlikte batıya doğru göç hareketine devam ettiler.
Devletsiz Yaşanan 150 Yıl ve Hunlarda Göçebe Yörük Kültürünün Oluşması
Hunlar, son Hun İmparatorluğunun yıkılmasıyla bölgedeki Hun Türkleri imparatorluk bünyesinde olmaksızın varlıklarını devam ettirdiler. Göç eden hunların bir kısmı göç dahilinde bölgelerindeki imparatorluklara dahil olsalar da genellikle göç etmeye devam ettiler. Bu dönemde Hunlar, Yörük kültürüyle tanıştılar. Hunların, Hun İmparatorluğu kurulmadan önce yaşayış şekilleri Kabileler şeklindeydi. Genellikle göç etmekle birlikte, daha çok belirli bir bölgede varlıklarını sürdürmekteydiler. Ancak Hun İmparatorluklarının yıkılmasıyla birlikte bölgelerinde barınamayan Hunlar, Hazar denizi bölgesine kadar geniş bir coğrafyada göç etmek durumunda kaldılar. Bu göç hareketi, Hun Türklerinde konar göçer olarak tanımlanan Yörük kültürünü oluşturdu.
Büyük Hun İmparatorluğu kurulmadan önce kendi aralarındada mücadele içinde olan Hun kabileleri, geçmişin aksine göç hareketiyle birlikte yine Kabileler halinde yaşamışlar ancak kendi aralarında mücadele etmemişlerdir.
Hunların Hazar Denizi ve Çevresinde Toplanmaları
Göç eden Hun Türklerinin, asyadaki göç hareketleri Hazar denizine kadar sürdü. Hazar denizinden sonrası Avrupaya kadar açılıyordu. Ancak hem Hazar bölgesinin ikliminin yaşamaya elverişli oluşu, hemde Hazar denizinden sonrasındaki Gotların bölgedeki hakimiyeteri göç hareketinin Hazar denizinde durmasına neden oldu. Yaklaşık 400 yıl süren göç hareketiyle ilerleyen Hun Kabileleri, Hazar denizi etrafında toplanarak bölgelerinde çoğaldılar. Bu bölgede 100 yıl gibi bir süre çoğalan ve büyüyen Hun kabileleri zamanla güçlenerek bölgelerinde söz sahibi olmaya başladılar.
Yeni Hun İmparatorluklarının Kuruluşu
Hazar bölgesinde çoğalan Hunlar, geçmişten gelen Devlet kültürünü bulundukları bölgede de hayata geçirdiler. Bu bölgede çoğahan Hunlar, zamanla kurulan onlarca imparatorluğun temelini oluşturarak Türk kültürünü dünyaya yaydılar. İlerleyen dönemlerde tarih sahnesine çıkan Avrupa Hunları, Ak Hunlar, Göktürkler, Selçuklular, Osmanlı gibi pek çok imparatorluğun temelini oluşturan bu topluluğun küllerinden yeniden doğuşu başlı başına bir Tarih Dönemi olarak ele alınabilecek kadar önem taşımaktadır.
