bilgievlerim
Logo Design by bilgievlerim.blogspot.com
TÜRKİYE CANIM FEDA TÜRKİYE CANIM FEDA

Çevirci -Translate - Перевести


3 Kasım 2016 Perşembe

Battani (El Battani) Kimdir? İlgilendiği Bilim Dalları ve Bilimin Gelişmesine Katkıları Neler?


Battani (El-Battani) ile ilgili görsel sonucu



Battani (El-Battani) Tam Adı, Doğum ve Ölüm Tarihleri

Tam ismi Ebu Abdullah Muhammed bin Cabir bin Sinan er-Rekki es-Sabi el-Battani kısaca Battani olarak bilinmektedir. Battani, 858 yılında Samarra yakınlarındaki Kars el-Cis kazası olan Harran bölgesinde dünyaya geldi. Yani günümüzde Şanlıurfa’nın Harran ilçesinde doğmuştur. 929 yılında ise Irak’ta vefat etmiştir. Latin dilinde Albategnius, Albategni veya Albatenius olarak bilinir. Lakabı es-Sabi olan Battan’nin tam adına bakıldığında Müslüman olduğu anlaşılmaktadır.

El Battani’nin İlgilendiği Bilim Dalları

Battani, bir bilim adamıdır ve matematikçi, astrolog ve astronomdur. Yani Astronomi, Astroloji ve Matematik bilim dalları ile ilgilenmiştir.
Battani (El-Battani) ile ilgili görsel sonucu

Bilimin Gelişmesine Katkıları

Battani’nin Astronomi ve Astroloji Alanlarındaki Çalışmaları

El Battani, astronomi alanında en fazla bilinen başarılarısı Güneş Yılını ölçmesidir. Battani Güneş yılını 365 gün, 5 saat, 46 dakika ve 24 saniye olarak ölçmüştür. Ayrıca yaptığı diğer çalışmalar ile de dünyaca ünlü bir çok astronomi bilim adamlarını etkilemiştir. Bugün bilim dünyası Battani’ye verdikleri önemi göstermek için Ay’ın bir bölümüne Battani’nin Latince ismi olan Albategnius ismini vermişlerdir.
  • Battani, Batlamyus’un bir takım yanlışlarını düzeltmiş
  • Güneş ve Ay tablolarını derlemiş ve böylece Güneş’in dışmerkez kuvvetinin değiştiğini, modern astronomide Dünya’nın Güneş etrafındaki bir eliptik yörünge üzerindeki hareketinin eşitliğini keşfetmiştir.
  • Güneş bazı hareketlerini keşfetmiş
  • Gök küre ile ilgili çalışmalar yapmış
  • Hesaplamalarında az da olsa sinüs ve tanjant kullanmış ve böylece modern trigonometrinin temelini atmış,
  • Ekinoksların devinme hareketlerinin değerlerini ve ekliptik eğimi çok yakın bir oran bularak hesaplamıştır. Tablolarında devinim için tekdüze değerlendirmeler kullanmıştır.
  • Kopernik, Kopernik Devrimi’ni başlatan kitabında El-Battani’ye olan minnetini dile getirmiş ve birçok yerde El-Battani’den alıntılar yapmıştır.
el battani kimdir ilgilendiği bilim dalları çalışmaları

Battani’nin Matematik Alanındaki Çalışmaları

El-Battani, yaptığı çalışmaların hesaplamaların az da olsa sinüs ve tanjant kullanmıştır. Böylece günümüz trigonometrisinin temellerini atmıştır. En önemli başarılarından birisi de sin x = a cos x eşitliğini de formülle buldu. diğer yandan tanjant ve kotanjant tablolarını derlemiştir. En önemli çalışmalarından birisi de sekant ve kosekant tablolarıdır. Gölgelerin tablosu olarak isimlendirdiği bu tablo ile sekant ve kosekantın işteş fonksiyonlarını keşfetmiştir. Bu tablo 1’den 90’a kadar her bir dereceyi içermektedir.

Bilim Dünyasının El-Battani’ye Olan Saygınlığı

  • Orta Çağ batı dünyasında eserleri Latince`ye çevrilen ilk Müslüman bilim adamı oldu
  • Batılı bilim adamları yıllarca ayı onun ismiyle andı ve Ay’daki Albategnius kraterinin adı O’nun adına ithafen verilmiştir.
  • Star Trek: Voyager filminde Excelsior-class starship USS Al-Batani [sic] NCC-42995 adlı uzay gemisi Kathryn Janeway’in ilk uzay görevi olarak O’nun adıyla adlandırlmıştır.

Farabi Kimdir? İlgilendiği Bilim Dalları ve Bilimin Gelişmesine Katkıları Nelerdir?

farabi kimdir ilgilendiği bilim dalları çalışmaları

Farabi Tam Adı, Doğum ve Ölüm Tarihleri

Tam ismi Abu Nasr Muhammad al-Farab kısaca Farabi olarak bilinmektedir. Farabi, 870 yılında Kazakistan’ın Farab bölgesinde dünyaya geldi. 950 yada 951 yılında ise Suriye’nin Şam şehrinde vefat etmiştir. Batı’da Alpharabius ismi ile bilinmektedir. Kökenine dair kesin bilgi yok ama tahminler iki yönde; Türk yada Fars.

Farabi’nin İlgilendiği Bilim Dalları

Farabi, yaşadığı dönemde İslam’ın Altın Çağı’nda yaşamış ünlü bir filozof ve bilim adamıdır. Bunun yanı sıra gökbilimci, mantıkçı ve müzisyendir. Aristo’dan sonra ikinci üstad olarak isimlendirilmektedir. Farabi, Aristo’nun temel eserlerinin birçoğunu Arapça’ya yeniden çevirmiş, bu eserlerin daha iyi anlaşılabilmesini sağlayan şerhler yazmıştır. Bu yanıyla hem İslam dünyasında antik felsefenin anlaşılmasını sağlamış, hem de Arapça’nın bir felsefe dili haline gelmesine büyük bir katkı yapmıştır.

Farabi’nin Bilimin Gelişmesine Katkıları

Matematik, botanik, tıp, musiki, felsefe ve mantık alanında eserler yazmış büyük İslam alimidir. Farabi, ilimlerin sınıflandırılması ve mantık alanında kendine özgü yöntemler kullandı. İlimleri sırasıyla; dil, mantık, matematik, fizik ve metafizik, medeni ilimler şeklinde beş ana başlık altında sınıflandırdı. Farabinin yaptığı bu sınıflandırma, Aristo ile Kindinin yaptığı sınıflandırmalardan önemli farklılıklar göstermektedir. Fizik alanında da önemli çalışmalar yapan Farabi, sesin fiziki açıklamasını yapan ilk alimdir. Yaptığı deneyler sonucunda titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını tespit etti.
Tıp alanında yaptığı çalışmalarda sağlıklı bir bedene sahip olmak için neler yapılması gerektiğini araştırarak bu doğrultuda tıp ilmi için yedi esası saptadı. Özellikle insan bedenindeki tüm organların tanınması, hastalıkların çeşitlerinin bilinmesi, ilaçlarla ilgili detaylı bilgilere sahip olunması konularına öncelik verdi. Yazdığı eserler ders kitabı olarak uzun süre okutulan Farabi, yalnızca İslam alimlerini değil, kendisinden sonra gelen birçok Batılı bilim adamını da etkiledi.

Farabi’nin Matematik Alanındaki Çalışmaları

Ünlü türk ve islam bilgini farabi, felsefe yanında matematiğe de çok büyük katkılar yapmıştır. Farabi’nin felsefi görüşlerinin analizi için onun biliminin bölümlerini incelemek gerekir. El-Farabi şöyle yazar:
“Bütün bilimlerin başı olarak eşyalara isim veren yani cevher kazandıran dilbiliminin olduğunu iddia ediyorum.
İkinci bilim gramerdir: O belirtilen eşyalara nasıl isim verileceğini konuşma ve sözün nasıl oluşacağını cevher durumunun ve bu sonuçtan çıkan aksanın nasıl ifade edileceğini öğretir.
Üçüncü bilim mantıktır: O mantık figürlerine göre bilinmeyeni bilmemiz ve neyin gerçek neyin yalan olduğunu anlamamız sayesinde onlardan yargı çıkarmak için hikâye cümlelerinin nasıl kullanılacağını öğretir.
Dördüncü bilim şiirdir.”
Sonra El-Farabi öğretim bilimlerini sayar ayı bilimleri (teorik ve pratik) Geometri Seyir bilimi Astroloji Ağırlık bilimi. Farabi ilimleri sınıflandırdı. Ona gelinceye kadar ilimler trivium (üçüzlü) ve quadrivium (dördüzlü) diye iki kısımda toplanıyordu. Nahiv mantık beyan üçüzlü ilimlere; matematik geometri musiki ve astronomi ise dördüzlü ilimler kısmına dahildi. Farabi ilimleri; fizik matematik aaaafizik ilimler diye üçe ayırdı. Onun bu metodu Avrupalı bilginler tarafından kabul edildi.

Farabi’nin Astronomi Alanındaki Çalışmaları

Ortaçağ’da gökbilim bilgilerinin İslam bilginlerince geliştirildiği ve bu bilgilerin sonradan Batı’ya aktarıldığı görülür. Gökbilimi geliştiren bu İslam bilginlerinden başında Farabi gelir. Onun fikrine göre sadece astronomi ve matematik gerçek bilgiler verir. Hava titreşimlerinden ibaret olan ses olayının ilk mantıklı izahını Farabi yaptı. O, titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını deneyler yaparak tespit etti.Bu keşfiyle musiki aletlerinin yapımında gerekli olan kaideleri buldu.

Farabi’nin Felsefe Alanındaki Çalışmaları

İslam disiplini içinde yetişmiş büyük Türk düşünürü Farabi, Farab kentinde doğmuştur. İslam felsefisinin gelişmesinde büyük rol oynamıştır. Farabi’nin felsefesi özetle şudur: İslam felsefesine zihinciliği getirmekle kalmamış, bu felsefenin ilk kez kapılarını açan da kendisi olmuştur. O, metafiziğe mantık yoluyle ulaşmış, İslam diniyle felsefe arasında sıkı bir ilişki kurmuştur. Farabi, Aristoteles mantığına dayanan usçu bir metafizik oluşturmuştur. Amacı, Aristoteles’i, biraz da Plotinos’un yardımıyla, İslam diniyle uzlaştırmaktı.
Bununla da yetinmemiş, İslam dinini de bilimle uzlaştırmaya çalışmıştır. Farabi, aynı zamanda hekim ve müzikçiydi. Yüzden çok kitap yazmış; Aristoteles, Platon, Zenon, Plotinos gibi Yunan düşünürlerini yorumlamış, bunların görüşlerine kendi görüşlerini katmıştır. İbni Sina ve İbni Rüşd, onun manevi öğrencileridir, ama Farabi’nin ünü onlar kadar yayılamamıştır.

Farabi’nin Gökbilim Alanındaki Çalışmaları

Farabi İslam filozofu. İbni Ebi Üseybia, Şemseddin eş-Şehrezûrî’ye dayananlara göre Fars kimilerince de Farabi’nin El-Türkî nisbesini ilave ederek hareketle Türkî ailenin çocuğu olduğunu iddia eden İbni Halikan’a dayanarak Türk olduğunu söyleyenler de vardır. 14. yüzyıl tarihçilerinden İbn Kesir, Farabi’nin Türk filozof olduğunu belirtmektedir.
Farabi, ilimleri sınıflandırdı. Ona gelinceye kadar ilimler trivium (üçüzlü) ve quadrivium (dördüzlü) diye iki kısımda toplanıyordu. Nahiv, mantık, beyan üçüzlü ilimlere; matematik, geometri, musiki ve astronomi ise dördüzlü ilimler kısmına dahildi. Farabi ilimleri; fizik, matematik, metafizik ilimler diye üçe ayırdı. Onun bu metodu, Avrupalı bilginler tarafından kabul edildi.
Hava titreşimlerinden ibaret olan ses olayının ilk mantıklı izahını Farabi yaptı. O, titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını deneyler yaparak tespit etti.Bu keşfiyle musiki aletlerinin yapımında gerekli olan kaideleri buldu. Aynı zamanda tıp alanında çalışmalar yapan Farabi, bu konuda çeşitli ilaçlarla ilgili bir eser yazdı. Farabi insanı tanımlarken alem büyük insandır; insan küçük alemdir. Diyerek bu iki kavramı birleştirmiştir. İnsan ahlakının temeli, ona göre bilgidir; akıl iyiyi kötüden ancak bilgiyle ayırır.

Farabi’nin Eserleri

Farabi sadece bir alanda değil birden fazla birçok alanda çalışmalar yapmış ve bilime inanılmaz katkıları olmuştur. Felsefe, mantık, uygulamalı bilimler, ilahiyat, siyaset, ahlak felsefesi ve dil felsefesi alanlarında çok sayıda eserler bırakmıştır. Bunların yanı sıra Farabi’ye ait olduğu iddaa edilen bazı eserlerde var.

Farabi Felsefe Alanındaki Eserleri

  • Felsefe öğrenmeden önce takdim esilmesi lâzım gelen şeyler kitabı (Kitâb-ü mâ yenbağî en mukaddeme kable taallüm-il felsefe)
  • İlimlerin sayımı kitabı (Kitâb-u İhsâ-il-ulûm)
  • İlimlerin mertebeleri (Merâtib-ül-ulûm)
farabi eserleri nelerdir

Farabi Mantık ve Dil Felsefesi Alanındaki Eserleri

  • Harfler kitabı (Kitâbul-Hurûf)
  • Mantıkta Kullanılan Lafızlar (Kitâbu’l-Elfâz)
  • Mantığa başlangıç (Al-Tavti’a fı’1-Mantık)
  • Mantık Sanatına Başlamak İsteyen Bir Kimsenin Bilgi Edinmek Zorunda Bulunduğu Bütün Hususlara Dair Olan Bölümler (el-Fusûlu’l-Hamse)
  • Mantık kitapları dergisi (Cevâmi’-ü kütüb-il-mantık)
  • Mantığa giriş kirabı (Kitab-üş müdhal fi’l-mantık)
  • Mantık sanatında gerekli olan fasıllar (Fusûl-u yuhtâc ileyhâ f’i sınâat-il-mantık)
  • Küçük kıyas kitabı (Kitâb-ü kıyâs sagîr)
  • Kitâbu Makûlât
  • Kitâbu’l-Kıyas
  • Kitâbu’l-Burhan
  • Kitâbu’l-Cedel
  • Kitâbu’l-İbâre
  • Şerhu Kitâbi’l-İbâre
  • Kitâbu İsâguci
  • Kitâbu’l-Emkineti’l-Muğâlata
  • Peri Hermeneias Muhtasarı
  • Eflâtun ve Aristoteles’in Görüşlerinin Uzlaştırılması (el-Cem Beyne’r Re’yeyn el-Hakimeyn Eflâtun el-İlâhi ve Aristûtâlîs)
  • Safsata hakkında kitap (Kitâb-ün fî’s-safsata)
  • Hitabet hakkında kitap (Kitâb-ün fi’l-hitâbe)
  • El-Elfazu’l-Müsta’mele fi’l-Mantık

Farabi Uygulamalı Bilimler Alanındaki Eserleri

  • Yıldızlar üzerine doğru olan ve olmayan şeyler hakkında nükteler kitabı (Kitâb-ün-nüket fî-mâ yesihhü velâ yesihhü min ahkâm-in-nücüm)
  • Büyük musiki kitabı (Kitâb-ül-mûsîkî’l-kebîr)
  • Musikiye giriş kitabı (Kitâb-ül-mğdhal fî’l-mûsîkî)

Farabi İlahiyat Alanındaki Eserleri

  • Akıl hakkında kitap (Kitâb-ün fi’l-akl)
  • Önemli sorular kitabı (Kitâb-ü uyûn-il-mesâil)
  • Bir ve birlik kitabı (Kitâb-ül-vâhid ve’l-vahde)
  • Filozof Aristoteles’in amaçları (Kitâb-ül agrâz-il-Hâkîm Aristôtâlis)
  • Platon felsefesi (Kitâb-u felsefet-i Eflatûn)
  • Aristo Felsefesi (Felsefet Aristutalis)
  • Felsefe soruları ve onların cevapları (El-mesâil-ül-felsefîye ve’l-ecvibet-ü’anha)

Farabi Siyaset ve Ahlak Felsefesi Alanındaki Eserler

  • Mutluluğu kazanma kitabı (Kitâb-ü tahsil-il saâde)
  • Mutluluk yolunu gösterme kitabı (Kitâb-üt-tenbîh alâ sebil-il-saâde)
  • Faziletli şehir halkı fikirlerinin esasları (Kitâb-ün fî mebâdî ârâ-i ehl-il Medînet-il-fâzıla)
  • Şehir siyaseti kitabı (Kitâb-ül-siyâset-il-medeniye), Varlıkların başlangıcı (Mebâdi ‘l-mevcûdât)
  • Platon’un sözleri kitabı (Kitâb-ül-elfâz-il-Eflâtuniye)

Farabi’ye Ait Olduğu İddaa Edilen Diğer Eserler

  • İki filozofun fikirlerini birleştirme kitabı (Kitâb-ül-cem’i beyn re’yey-il-hâkimeyn)
  • Hikmetlerin yüzük taşları kitabı (Kitâb-ü füsûs-il-hikem)
  • İkinci öğretmen (Et-Ta’lîm-üs-sâni)

Biruni Kimdir? İlgilendiği Bilim Dalları ve Bilimin Gelişmesine Katkıları

biruni kimdir ilgilendiği bilim dalları çalışmaları

Biruni Tam Adı, Doğum ve Ölüm Tarihleri

Tam ismi Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî kısaca Biruni olarak bilinmektedir. Biruni, 973 yılında Özbekistan’ın Harezm bölgesinde dünyaya geldi. 1048 yılında ise Afganistan’ın Gazni şehrinde vefat etmiştir. Batı’da Alberuni yada Aliboron isimleri ile bilinmektedir. Kökeni ise Fars’tır ve Müslümandır.

Biruni’nin İlgilendiği Bilim Dalları

Biruni birden fazla bilim dalı ile ilgilenmekte idi. Bunlar gökbilim, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih bilim alanları idi.

Biruni’nin Matematik Alanında Yapılan Çalışmalar


Bîrûnî’nin matematikçi yönü, en çok bilinen yönüdür. Yaşadığı yüzyılın en büyük matematikçisi olan Bîrûnî, trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın bir birim olarak kabul edilmesini öneren ilk kişi olupsinüs ve kosinüs gibi fonksiyonlara sekant, kosekant ve kotanjant fonksiyonlarını ilave etmiştir. Bîrûnî’nin bu yönü Batı Dünyası tarafından ancak iki asır sonra keşfedilip kullanılabilmiştir.
Bîrûnî’nin trigonometriyi kullanarak bir dağın yüksekliğini ölçtüğü, sonra da yükseltisini bildiği bu noktadan ufuk alçalması açısının ölçülmesi yoluyla meridyen yayı uzunluğunu hesaplaması da geometri açısından önemli bir çalışmasıdır. Meridyen yayı uzunluğunun ilk kez Bîrûnî tarafından bu yöntemle bulunması yaygın bir kanıdır. Ancak Bîrûnî bu yöntemi başka bir bilginden aldığını belirtmiştir.

Biruni’nin Astronomi Alanında Yapılan Çalışmalar

Biruni, ekliptik eğimi en yakın olarak ölçen bilim adamıdır. Bîrûnî’nin astronomi alanında yaptığı çalışmaların başında Sultan Mesut’a 1010’da sunduğu “Mesudî fi’l Heyeti ve’n-Nücum” adlı yapıtı gelmektedir. Bu yapıt günümüze gelmiş olup bu konuda yaptığı çalışmalarının bir kısmı kayıptır. Kanun adlı eserinde Aristo ve Batlamyus’un görüşlerini tartışma konusu yaparak Dünya’nın kendi ekseninde dönüyor olma olasılığı üzerinde durması bilim tarihi açısından önemlidir. Ancak bu konuda kesin bir sonuca varamadığı varsayılan Bîrûnî’nin günümüze değin bu konuda bir eseri ulaşmamıştır.
“Nihâyâtü’l-Emâkin” (Türkçe: Mekânların Sonları) adlı yapıtı, coğrafyadan, jeoloji ve jeodeziye kadar bir dizi konudaki yazılarını içerir. Sultan Mesut’a sunduğu “el-Kanunü’l-Mesudi”, Bîrûnî’nin astronomi alanındaki en önemli yapıtıdır. Bilim tarihçilerine göre o, Kopernik’le başlayan çağdaş astronominin temellerini atmıştır.
Ayrıca gerilim düzleminin gök apsisine göre eğikliğini de (enlem eğikliği) Kas, Gürgenç ve Gazne’de yaptığı çeşitli hesaplamalarla aslına çok uzak değerlerde bulmuştur. Ayrıca birçok elementli ve bileşikli hesaplayabilmiştir. Boylamın belirlenmesi gerilimininkine nazaran daha zor olduğundan Bîrûnî, iki nokta arasındaki boylam farkını enleme ve aradaki toplam uzaklığa dayanan bir formülle hesaplama yoluna gitmiş, ölçme ve gözlemlerinde hata payını en aza indirgemek için uğraşmıştır. Bunun yanında gözlem aletlerinin boyutunu büyütmek yerine onları çapraz çizgilere bölmeleyerek duyarlılığı arttıracağını keşfederek verniye ilkesinin temellerini atmıştır.

Biruni’nin Diğer Bilim Alanlarında Yapılan Çalışmalar

Bîrûnî, “Kitâbü’l-Camahir fi Mârifeti’l-Cevâhir” (Türkçe: Cevherlerin özellikleri üstüne) adlı yapıtında 23 katı maddenin ve altı sıvının özgül ağırlıklarını bugünkü değerlerine çok yakın olarak saptamıştır. Aynı şekilde Hint tarihi hakkında da kitap yazan Bîrûnî, Hintlerin inandığı boş inançları, inanışlarını, yaşam biçimlerini ve gelenek-görenekleri çok ayrıntılı olarak anlatmış, bunu yaparken tamamen tarafsız ve önyargılardan uzak davranmıştır.
Tıp alanında da birçok eser veren Birûni, döneminde bir kadını sezaryenle doğum yaptırmayı başarmıştır. Şifalı otlar ve birtakım ilaçlar üzerine yazdığı “Kitabu’s Saydane”, Birûni’nin son yapıtı olmakla beraber 1050’de yazılmıştır. Bu kitapta üç bin kadar bitkinin neye yaradığını ve nasıl kullanıldığı yazmaktadır. İlaçların yanında o bitkinin Arapça,Farsça, Yunanca, Sanskritçe ve Türkçe gibi başka dillerdeki adının yer alması etimolojik açısından çok önemli bir gelişmedir.
Bilimsel bakış açısı olarak İbn Sînâ’nın Aristo tarzı düşüncesine karşı çıkan Bîrûnî, tek tanrı inancını benimseyerek Evren’in bir başlangıcının olduğunu, öncesiz bir Evren’in tanrının gereksiz sayılması demek olduğunu savunmuştur. İbn Sînâ’nın bu tarz yaklaşımına sürekli karşı çıkan Bîrûnî’nin İbn Sînâ ile yazışırken yaptığı tartışmalardan bir kısmı günümüze kadar ulaşmıştır.
Öte yandan Bîrûnî, astroloji gibi bilim sayılmayan bir konuyla da ilgilenmiş ve “Kitâbu’t Tefhim fî Evâili Sanaati’t-Tencîm” adında bir astroloji eseri yazmıştır. Ancak simya, efsun,büyü gibi diğer akıl dışı alanlar üzerinde çalışmadığı gibi bunlara karşı çıkmıştır. Bunun yanında Bîrûnî, devletlerin tarihlerini incelerken ekonomik nedenleri araştırarak devletlerin ilişkilerinin altında dînî nedenler aranmasının yanlış olduğunu öne sürmüştür.
Batı’da “Aliboron” adıyla bilinen Bîrûnî’nin yapıtları birçok Batı diline çevrilmiştir. Bîrûnî, hiçbir eserinde tek bir bilime veya konuya bağlı kalmadan bilimi tek bir bütün olarak gören bir ansiklopedisttir.

Biruni’nin Eserleri

  • El-Âsâr’il-Bâkiye an’il-Kurûni’i-Hâli-ye
  • El-Kanûn’ül-Mes’ûdî
  • Kitâb’üt-Tahkîk Mâ li’l-Hind
  • Tahdîd’ü Nihâyeti’l-Emâkin li Tas-hîh-i Mesâfet’il-Mesâkin
  • Kitâbü’l-Cemâhir fî Mâ’rifet-i Cevâ-hir
  • Kitâbü’t-Tefhîm fî Evâili Sıbaâti’t-Tencîm
  • Kitâbü’s-Saydele fî Tıp

31 Ekim 2016 Pazartesi

Osman Gazi [Tek Part / Full] - Radyo Tiyatrosu - Sesli Kitap

OSMAN GAZİ
BabasıErtuğrul Gazi
Annesi: Hayme Hatun
Doğumu: Söğüt, 1258
Ölümü: Bursa, 1326
Saltanatı: 1281 - 1326
Devlet Sınırları16.000 km2

HAYATI
Osmanlı Devleti'nin kurucusu olan Osman Gazi 1258'de Söğüt'te doğdu. Babası Ertuğrul Gazi, annesi Hayme Hatun'dur. Osman Gazi uzun boylu, yuvarlak yüzlü, esmer tenli, ela gözlü ve kalın kaşlıydı. Omuzları arası oldukça geniş, vücudunun belden yukarı kısmı aşağı kısmına oranla daha uzundu. Başına kırmızı çuhadan yapılmış Çağatay tarzında Horasan tacı giyerdi. İç ve dış elbiseleri geniş yenliydi.

Osman Gazi değerli bir devlet adamıydı. Dürüst, tedbirli, cesur, cömert ve adaletliydi. Fakirlere yedirip, giydirmeyi çok severdi. Üzerindeki elbiseye kim biraz dikkatlice baksa, hemen çıkartıp ona hediye ederdi. Her ikindi vakti kendi evinde kim varsa onlara ziyafet verirdi.

Osman Gazi, 1281 yılında Söğüt'te Kayı Boyu'nun yönetimine geçtiğinde henüz 23 yaşındaydı. Ata binmekte, kılıç kullanmakta ve savaşmakta çok ustaydı. Aşiretin ileri gelenlerinden Ömer Bey'in kızı Mal Hatun ile evlendi ve bu evlilikten ilerde Osmanlı Devleti'nin başına geçecek olan oğlu Orhan Gazi doğdu.

Osman Gazi, Ahi Şeyhlerinden Edebali'nin görüşlerine değer verir ve ona saygı duyardı. Sık sık Şeyh Edebali'nin Eskişehir Sultanönü'ndeki Dergahına gider ve misafir kalırdı.

Osman Gazi bir gece Şeyh Edebali'nin dergahında misafirken, bir rüya gördü. Sabah olunca hemen Şeyh Edebali'ye koşup, ona şöyle dedi: 
"Şeyhim, rüyama girdiniz. Göğsünüzden bir ay çıktı. Yükseldi, yükseldi, sonra benim koynuma girdi. Göbeğimden bir ağaç büyümeye başladı. Büyüdü, yeşillendi. Dal, budak saldı. Dallarının gölgesi bütün dünyayı tuttu. Rüyam ne manaya gelir

Şeyh, bir süre sustuktan sonra ona şöyle dedi:
"Müjdeler olsun ey Osman! Hak Teala, sana ve senin evladına saltanat verdi. Bütün dünya, evladının himayesinde olacak, kızımda sana eş olacak."

Bu olaydan sonra Şeyh, kızı Bala Hatun'u Osman Bey'e verdi. Bu evlilikten de Alaeddin doğdu.

Anadolu'da kurulup, 600 yıllık bir tarih diliminde ve üç kıtada hüküm süren Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi, 1326'da Bursa'da Nikris hastalığından öldü. Vefat ettiğinde geriye bıraktığı mal varlığı şunlardı: Bir at zırhı, bir çift çizme, birkaç tane sancak, bir kılıç, bir mızrak, bir tirkeş, birkaç at, üç sürü koyun, tuzluk ve kaşıklık.

Erkek çocukları: Pazarlı Bey, Çoban Bey, Hamid Bey, Orhan Bey, Alaeddin Ali Bey, Melik Bey, Savcı Bey
Kız çocukları: Fatma Hatun





28 Ekim 2016 Cuma

Bülbül İle Hükümdar



Bülbül İle Hükümdar


Bir zamanlar dünyanın en güzel sarayına sahip bir hükümdar varmış. Fakat, sahip olduğu güzelliğin farkına varmayan talihsiz biriymiş bu hükümdar. Sarayının aynı güzellikte bir de bahçesi varmış ki, ucu bucağı görünmezmiş. En güzel çiçekler ekiliymiş orda. Halkın arasında konuşulanlara bakılırsa bahçeden daha güzel olan şey, o bahçenin içinde yaşayan bir bülbülmüş. Öyle güzel bir ötüşü varmış ki bülbülün, şöhretini duyanlar uzak ülkelerden bile onu görmek için oraya gelmek istermiş.

Bu bülbülün ünü hükümdarın kulağına kadar gelmiş. İşin garip yanı ise, hükümdarın bu bülbülden haberinin olmamasıymış. Bu yüzden, çok sinirlenmiş hükümdar. Vezirini çağırıp; "Bu ne demek oluyor şimdi?" demiş, "Benim sarayımın bahçesindeki bülbülden benim niye haberim yok?"

Vezir cevap veremmiş. Çünkü bülbülden onun da haberi yokmuş. Hemen bahçıvanı çağırtıp; "Söyle bakalım" demiş, "saraydan bütün dünyanın duyduğu bir bülbül varmış. Neden benim haberim yok? Bahçıvan; "Bağışlayın efendim!" Vezir: "Çabuk onu bulun bana!" diye bağırmış.

Bahçıvan, her yeri aramış taramış, herkese sormuş ama bülbül bulamamış.

Vezir çare olarak, hükümdara "Bu birilerinin uydurduğu bir şey olsa gerek" demiş.

Hükümdar daha da hiddetlenmiş ve "Hayır, bu olamaz! Bunu bana güvendiğim birisi söyledi. Hemen bülbülü bulun, yoksa hepinizi cezalandırırım" demiş. Sarayın mutfağında çalışan bir kız bahçıvana gelip; "Aradığınızı burada bulamazsın!" demiş "ama isterseniz ben sizi onun yanına götürürüm."

Buna çok sevinen saray görevlileri hemen bülbülün yaşadığı ormanını yolunu tutmuşlar.

Bülbülün yaşadığı yere gelince; "Küçük bülbül!" diye bağırmış kız. Bülbül bir ağacın dalında görününce, "Hükümdar, seni görmek ve sesini duymak istiyor. Bizimle gelmezsen hepimizi cezalandıracak" demiş.

Bülbül bunu kabul edince, yolda onun sesinden şarkılar dinleyerek birlikte saraya dönmüşler.

Hükümdarın huzuruna çıkarılan bülbül, güzel sesiyle şakıya başlamış. Öyle yanık ötmüş ki, hükümdar hem duygulanıp gözlerinden yaşlar akıtmış, hem de çok mutlu olmuş. Bülbüle "dile benden ne dilersen!" demiş. Bülbül "en güzel hediye, sizi mutlu görmek" diye cevaplamış onu.

Bütün herkesin sevgisini kazanan bülbül, saraydakilerin baş tacı olmuş. Bundan sonra sarayın bahçesinde yaşamaya, zaman zaman da güzel sesiyle hükümdara şarkılar söylemeye başlamış. Bütün ülke halkı, bülbülün şarkılarını dinlemek için sarayın çevresine toplanırlarmış orada bir.

Günlerden bir gün hükümdara bir hediye sandığı gelmiş. Açtıklarında içinden mücevherler ile değerli taşlarla süslenmiş oyuncak bir bülbül çıkmış ortaya. Bir kurma kolu varmış bu camdan yapılmış oyuncak bülbülün üstünde. Bunu ayarladığınızda gerçek bir bülbül gibi ötmeye başlıyormuş. Bir zaman sonra, gerçek bülbül hükümdarın bu oyuncak bülbül geleli kendisiyle ilgilenmediğini görünce üzülmüş ve bir fırsatını bulup saraydan kaçmış.

Her gün güzel sesiyle ötmeye devam eden oyuncak bülbül ise, günün birinde bozul vermiş. Hükümdar bülbülün sesini öylesine alışmış ki, o zaman gerçek bülbülün eksikliğini farketmiş ve ona haksızlık ettiğini anlamış. Üzüntüsünden hasta olup yataklara düşmüş. Hükümdar günden güne daha da kötüleşmiş ve halk onun durumuna çok üzülmüş. Onu yatağında çaresiz şekilde görünce, artık iyileşmeyeceğini düşünüp yeni bir hükümdar seçmek istemişler hemen.

Hükümdarın hastalığı ve yeni hükümdar seçileceği haberleri saraydan kaçan bülbüle kadar ulaşmış. Hükümdarın sevgisini ve pişmanlığını öğrenen bülbül, ona yardımcı olmaya karar vermiş. Hemen gelip hükümdarın yattığı odanın penceresine konmuş ve güzel sesiyle tekrar tekrar şarkılar söylemeye başlamış.

Hasta yatağında bülbülün sesini duyan hükümdar, kendine gelmeye başlamış. Nihayet sabaha yakın, hükümdar iyileşip ayağa kalkmış. Kendisini iyileştirenin bülbülün sesini duymak olduğunu biliyormuş. Hükümdar bundan sonra onu hep seveceğine; bülbül de ona, arada bir gelip şarkı söyleyeceğine söz vermiş.

Sabah saraydaki herkes hükümdarı ayakta görünce hem çok şaşırmış, hem de sevinmiş.

Hükümdar sonraki hayatını sarayın bahçesindeki güzellikleri doya doya yaşayarak ve bülbülün tatlı nağmelerini dinleyerek geçirmiş.

İmece

imece çizimleri ile ilgili görsel sonucu

İmece


İmece günü, genç kızlar, delikanlılar en güzel giysilerini kuşanmışlardı. Köyün içinde birisi dolaşıyor;

- İmeceye! diye herkesi çağırıyordu.

Çoluk çocuk, kadın erkek, genç yaşlı, herkes imeceye hazırlanıyordu. Tan yeri ışırken biz, bütün köy, Kısıkgedik'i aşmış, tarlaların yoluna düşmüştük. Öndeki topluluktan bir türkü geliyordu. Şimdiye kadar bu türküyü hiç duymamıştım.

imece çizimleri ile ilgili görsel sonucu

Derken tarlaya geldik. Büyük bir tarlanın ekini biçilecekti. Şimdi aklımda kaldığına göre tarlanın sahibi altı aydır hastaydı. Bu imece, bir yardım imecesiydi. Tarlanın ekini biçilecek, sonra harman edilecekti.

Orakları çeken delikanlılar, orta yaşlılar ekine hemen giriştiler. dersimiz.com Kızlar, kadınlar desteleri harmana hemencecik taşımaya başladılar. Yaşlılar harman yerinde kalmışlar, bir yandan konuşuyorlar, bir yandan da harman yapıyorlardı.

Bir türkü, bir kıyamettir gidiyordu, öğleye kalmadan, sıcak çökmeden kocaman tarlanın ekini biçildi; harman edildi.

imece çizimleri ile ilgili görsel sonucu

Sonra belki on beş hayma* yaptı delikanlılar. Büyük, üstü çiçekli otlarla kaplı alanda kocaman bir kazanla düğün yemeği gibi patatesli et pişiyordu. Bir kocaman kazanda da bulgur aşı... Yemek kondu, yendi, içildi. Ama hemen köye dönülmedi.

Oyunlar başladı. Delikanlılar halay çektiler. Musa davul, Hüseyin de zurna çalıyordu. Hüseyin, daha sonra türlü kılıklara girip ustaca bir oyun oynadı.

Önce kirpi, sonra ayı, sonra sansar, tilki, çakal oldu. Her girdiği kılıkta o hayvanın huyunu suyunu alıyordu. Öylesine gerçek taklit yapıyordu ki, bu hayvanlara, millet gülmekten kırılıyordu.

imece çizimleri ile ilgili görsel sonucu

İmece cümbüşü o gün, gün batıncaya kadar sürdü. Herkes çalışmayı, yorgunluğu unutmuştu. Eğlencenin tadı herkesin damağında kalmıştı.

Yaşar KEMAL
Hayma : Bağ ve bahçelerde çalı çırpıdan yapılan çardak.

Konuşan Defter

Konuşan Defter ile ilgili görsel sonucu

Konuşan Defter


Evden dışarı çıkmak istemiyor, kimseyle konuşmak istemiyormuş küçük kız. Çünkü kimse ne onu anlayabiliyor, ne de ona yardım edebiliyormuş. Arkadaşları gibi olamadığı için gün geçtikçe hayata bağlılığı azalan kızın tek bir hayali varmış, yaşıtları kadar uzun olmak.

Boyu kısa olduğu için arkadaşları arasında hep alay konusu olan kız, oyun falan oynamak istemiyormuş. Gün boyu evde duran küçük kız, camın önündeki pembe sandalyesine çıkıp, yoldan gelip geçenleri izleyip, iç geçiriyormuş. Herkes ondan uzunmuş ve hepsi mutluymuş…

Evdeki çekmecelere ulaşmakta zorlanan kız hep bir tabureye ihtiyaç duyuyormuş, tabure olmadan en basit işlerini bile göremiyormuş. Bu duruma çok üzülen kız, bir gün odasındaki çok sevdiği pembe sandalyesine oturmuş, gözlerini yummuş ve başlamış hayal kurmaya.

Kendini bir anda farklı bir dünyada buluvermiş küçük kız. Pembe halılarla bezeli yollarda şarkı söyleyerek koşuyormuş. Papatyalı yolun sonunda ahşap bir kulübe fark etmiş Kulübenin önüne geldiğinde küçük kızın kalbi küt küt atıyormuş. Heyecanını az da olsa bastıran kız, kapının tokmağını çalmış hızlıca.

Kapıya bembeyaz saçlı, nur yüzlü bir kadın çıkmış. Kız bir anda korkuya kapılmış; ama yaşlı kadının şu sözleriyle az da olsa rahatlamış:

“Hoş geldin yavrum. Buyur, gir içeri. Sen ne güzel kızsın maşallah.”

Küçük kızın dikkatini çeken ilk şey, yaşlı kadının belinin bükük olması olmuş. Yaşlı kadının elini “Hoş buldum teyze” dedikten sonra öpen kız, bu teyzeyle neler yaşayacağını çok merak ediyormuş.

Eve girerken heyecandan kızaran küçük kız, yaşlı kadının anlattıklarını pür dikkat dinliyormuş.

Yaşlı kadın ona yolunun neden buraya düştüğünü, bir derdinin mi olduğunu sormuş. Küçük kız şöyle cevap vermiş:

-Evet teyze, bir derdim var, hem de ne büyük dert!

-Anlat hele, derdin dert mi ben söyleyeyim.

-Teyze ben 9 yaşındayım; ama bütün arkadaşlarımdan kısayım. Onlar gibi uzun olmayı çok istiyorum; ama bu mümkün değilmiş, annem, babam öyle dedi. Onlar yüksek yerlere çok rahat ulaşabiliyor, her istediklerini giyebiliyor; ama ben bunları yapamıyorum. Üstelik bir araya gelip fotoğraf çekindiğimizde beni önlerine alıyorlar. Zaten okulda, öğretmenim de beni en ön sıraya oturtuyor, bu durumdan nefret ediyorum.

-Hmmm…

-Annem uzun, babam uzun, arkadaşlarım uzun, bir ben kısayım. Onlara o kadar özeniyorum ki..

-Kızım derdin bu mu sadece?

-Teyze başka ne derdim olsun? Bu dert değil mi sizce de?

-Ah benim güzel gözlü kızım, ah benim yüzü güzel, gönlü güzel kızım. Şimdi beni iyi dinle tamam mı?

Bizim buralarda, boyu kısa olduğu için mutsuz bir kadın vardı. Kadının hayatında birçok güzellik olmasına rağmen, o boyunun kısalığını bütün güzelliklerin önüne geçirdi ve hep mutsuz yaşadı. Evladı bir trafik kazasında ölen bu kadının daha sonra eşi vefat etti. Ardından bütün malını mülkünü kaybetti. Yaşlandıkça sağlığı git gide bozulan bu kadın, şu an belki de ömrünün son günlerini bir hastane köşesinde geçiriyor. O kadını geçenlerde ziyaret ettim bana ne dedi biliyor musun?

-Ne dedi?

Küçük kız bunu sorarken sesi titriyordu. Ve yaşlı kadının vereceği cevabı çok merak ediyordu.

O kadın, şunları bana söyledi canım yavrum:

“Hayattaki en büyük nimetin sağlık ve boş vakit olduğunu çok geç anladım. Sağlığımın da, ömür defterimden karaladığım sayfaların da kıymetini bilemedim ben. Öyle pişmanım ki, şu an bana eski günlerimi verseler, neler neler yaparım… Boyumun kısa olmasına takılıp kaldım, dünyanın en büyük derdini kısa boylu olmak gibi gördüm, ama kaybettim. Önce canımdan çok sevdiğim evladımı, ardından aynı yastığa baş koyduğum eşimi ve ardından sağlığımı…”

Küçük kız, yaşlı kadını can kulağıyla dinliyordu. Ağlamamak için kendini zor tutan kız, eline sıkı sıkı sarıldığı yaşlı kadına şöyle sordu:

-Ben yanlış mı yapıyorum üzülmekle?

-Ah benim güzel kızım, ah benim gözü güzel, sözü güzel kızım, daha bitmedi dinle bak.

Ölüm döşeğindeki o kadın bana şu defteri verdi ve “Günlerden bir gün senin kulübeni ziyarete sırma saçlı, yeşil gözlü küçük bir misafir gelecek. Onu benim yerime öp ve bu defteri göster.” dedi.

Küçük kız defterin içinde ne yazdığını çok merak ediyordu. Yaşlı kadının kendisine uzattığı defteri eline aldı. Kızın elindeki defter birden konuşmaya başladı:

“Merhaba güzel kız, sahibim bu defteri senin için hazırladı. Hadi ilk sayfamı çevir.”

Küçük kız merak ve korku ile karışık bir duygu içerisinde elindeki pembe defterin ilk yaprağını çevirdi.

Defterin yaprağının çevrilmesiyle, odada biri belirdi.

Yüzü ay gibi parlayan bir kızdı bu yeni misafir.

Defter, “Hadi şimdi ikinci sayfamı çevir.” dedi.

Küçük kız, denileni yaptı ve odada yeni biri daha belirdi. Bu da küçük kızdan yaşça çok büyük biriydi.

Derken küçük kız, elindeki defterin, her dediğini yaptı ve odada on kişi oldular.

Küçük kız karşısında dizilen bu insanların yüzüne bakıyor, bir yandan da az önce konuştuğu yaşlı teyzeyi arıyordu. Ama o yoktu. Kız kulübenin her yerine bakındı; ama yaşlı kadını bulamadı.

Odadaki on yeni misafir bir bir kendini tanıttı. Onlardan sonuncusu olan kız şunları söyledi:

“Okulda çok başarılıydım, ailemin tek evladıydım. Bir sürü arkadaşım vardı beni seven. Annem babam bir dediğimi iki etmiyordu; ama ben boyum kısa olduğu için mutsuzdum. Ömür boyu mutsuz biri olarak yaşadım. Şu an en büyük pişmanlığım hapsedildiğim yerden çıkarılmak, eskisi gibi özgür olmak.

Bizleri, yani elindekilerle yetinmeyi ve mutlu olmayı bilmeyenleri kötü bir kral olan Şeradam toplattı ve zindana attı. Şu an orada benim gibi, kurtarılmayı bekleyen onlarca insan var. Bizim suçumuz ne adam öldürmek, ne hırsızlık yapmak, sadece mutsuz olmak…

Biz ailelerimizin kıymetini, dostluk ve arkadaşlığın kıymetini ve diğer bir sürü güzel şeyin kıymetini o kara zindanda anladık. Ve oradan kurtulmamız tek bir şeye bağlı…”

Konuşmanın tam burasında küçük kız söze girdi ve merakla sordu:

-Sizin kurtulmanız neye bağlı abla?

-Sen ve senin gibilerin mutlu olmasına.

-Nasıl yani? Ben boyum kısa diye üzülmezsem, siz ailelerinize kavuşacak mısınız?

-Evet tatlı kız, yıllardır biz bugünü bekliyoruz. Sen o kadar iyi niyetli bir kızmışsın ki, Şeradam bizim senle konuşmamıza, sıkıntılarımızı dile getirmemize izin verdi. Normalde bizim başkalarıyla konuşmamız yasaktı; ama Şeradam sana kıyamadı ve bizim konuşmamıza izin verdi. Eee ne diyorsun? Bizi kurtaracak mısın bu kara zindandan?

-Ben böyle olduğunu bilmiyordum. Yoksa…

-Yoksa boyunun kısalığına bu kadar takılıp kalmazdın değil mi? Böyle ufak tefek şeyleri dert edip, hayata küsen insanlar bizleri ne tür işkencelere maruz bırakıyorlar keşke bilseler..

İnsanlar dert denilemeyecek şeyleri dert edip, gözyaşı döktüğü sürece, bize o zindanda işkenceye devam edilecek.

Sen akıllı bir kızsın, n’olur bize yardım et, kurtar bizi. Hem boyunun kısalığına üzülmeye devam edersen Şeradam seni de yanımıza alır, benden söylemesi.

Küçük kız tam bir şey diyecekti ki, önce elindeki defterin sayfaları bir bir kapandı, ardından odadaki herkes kayboldu.

Küçük kız etrafına çok bakındı; ama kimseyi göremedi. Usulca kulübeden çıktı ve az önce yanlarından geçtiği mis kokulu papatyaları koklaya koklaya evine yol aldı.

Pembe sandalyede uyuyakalan bu güzel kızın uykusu, annesinin “Kızım yemek hazır” sözü ile bölünmüş. Küçük kız uyanır uyanmaz annesine sarılmış, ve onu doya doya öpmüş.

Sonra da hemen o an yazdığı şu şiiri okumuş:

Boyum kısa diye çok üzüldüm

Üzüldüğüm yetmedi, herkesi üzdüm

Hayat güzelliklerle doluyken

Ben hep mutsuzluk örgüsü ördüm…

Örgüyü attım elimden,

Gördüğüm rüya ile hayatım değişti aniden

Boyum kısa diye üzüldüğüm için

Özür dilerim Allah’ım senden

Benzer Konular (Similar Topics)(Похожие темы)( Sujets similaires) ( Ähnliche Themen) (مواضيع مماثلة)