Anadolu Selçukluları'nin dağılması sırasında Sinop'ta Pervâne Muineddin Süleyman'ın oğlu Mehmet tarafindan kurulan beyliğin adıdır.
Sinop, 1214'te Trabzon Rum İmparatorluğu'ndan alınmış önemli bir deniz üssü ve ticaret iskelesi idi.
Anadolu Selçukluları'nın iç karışıklıklari sırasında Trabzon Rum İmparatoru tarafindan geri alınmiş ve kendi topraklarına dahil edilmiştir (1259). Pervâne, Ilhanli hükümdari Abaka Han'dan izin alarak Sinop'u ele geçirmek için faaliyete girişti. Yaklaşık bir yil karadan denizden kuşattığı şehri 1266'da zaptetti. Böylece Selçuklular'ın Karadeniz'deki ticaret kapısı olan Sinop, Muineddin Süleyman'a ikta olarak verilmiş ve yine onun istegi üzerine kendisine temlik edilmistir.
Sinop'un fethi ve Pervane'ye temlik edilmesi, Sultan Rükneddin Kiliç Arslan ile onun arasinin açilmasina sebep oldu. 1266'da Selçuklu sultaninin Pervane'nin Mogollar tarafindan tahrikiyle öldürülmesinden sonra, Selçuklu Devleti'nin idaresinde Pervane'ye ortak kalmadi. Selçuklu Devleti'nde nâibu's-sultan olan Pervâne, devamli bir sekilde merkezde bulundugundan bizzat Sinop'ta ikamet edememekteydi. Bu sebeple oglu Muinüddin Mehmed'i malikanesi olan Sinop'a gönderdi. Pervane Süleyman, 1277'de Ilhanli hükümdari Abaka Han tarafindan öldürülünce oglu Mehmed istiklâlini ilan ederek Sinop'ta Pervaneogullari adi ile kisa süre devam den beyligi kurmus oldu.
Muinüddin Mehmed yaklaşik yirmi yil beyligin idaresini elinde tuttu.
Muinüddin Mehmed, Moğollar ile iyi geçinmek zorunda kaldı ve onların verdigi devlet işlerinde görev yaptı. Bu sırada halkı ağır vergilerle ezen Mehmet Bey, Moğollar'a karşı bir hareketin hazırlıkları içindeyken hastalanarak öldü. Bundan sonra beyliğin idaresi Pervane Süleyman'ın torunu Mühezzibüddin Mesud tarafindan yürütüldü.
Mesud Bey, Mogollar'la iyi ilişkilerde bulunarak herhangi bir tehlikenin gelmesini önledi. Ayrica devletin sınırlarını genişleterek Bafra ve Samsun'u ele geçirdi. Mesud Bey, Sinop'ta ticarî koloni bulunduran Cenevizliler tarafindan ticarî bir anlasmazlik sebebiyle ani bir baskinla esir edilerek Ceneviz müstemlekesi olan Kefe'ye götürüldü. Ancak çok ağir bir fidye ödemek suretiyle tekrar Sinop'a döndü (1298). Bundan iki sene sonra vefat eden Mesud Bey'in yerine oğlu Gazi Çelebi, Sinop emiri oldu (1300).
Donanmaya önem veren Gazi Çelebi, önce Trabzon Rum İmparatoru ile anlaşarak Kırım ve Kefe taraflarina sefer düzenledi ve bir Ceneviz donanmasını Kefe yakınlarında mağlup etti (1313). Daha sonra da Trabzon'a karşi hücuma geçti (1319). Cenevizliler'in 1322'de Sinop'a karşi giristikleri saldırıyı başarıyla püskürttü. Gazi Çelebi'nin erkek evladi olmadigi için Kastamonu beyi olan Candaroglu Süleyman Paşa'nin hakimiyetini tanidi. 1322'de vefati üzerine bir ara kızı Sinop'ta beylik etmis ve bu sebeple Sinop'a Hatuneli adı da verilmiştir. Daha sonra Candaroğlu Süleyman Paşa tarafindan ilhak edildi. Böylece Pervaneoğullari Beyligi, Candaroğullari Beyligi'nin topraklarina katıldı.
Sinop'ta Pervane Süeyman tarafindan 666 (1267-1268)da yaptirilan Ulu Cami en önemli mabedler arasindadir. Yine Pervane Süleyman Medresesi ve Pervane türbesi, Pervaneoğullari Beyligi devrinden kalma mimarî eserlerdir.
Kaynak: Osmanli tarihi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder