XIII. yüzyilin ikinci yarisi ile XIV. yüzyilin ilk yarisinda Ladik (Denizli) ve çevresinde hüküm sürmüs bir Türkmen beyligidir. Germiyan Beyligi'nin yüksek hakimiyetini tanimis olan Denizli beylerine Inançogullari da denilmektedir. Bu beylik hakkindaki ilk arastirmalar beyligin kurucusu olan Inanç Bey'in Germiyanlilardan Ali Bey'in oglu oldugu görüsünde idi.
Son zamanlardaki yeni arastirmalarda ise Denizli beyliginin, Mogol istilâsi önünden kaçarak Denizli (Ladik), Honaz ve Dalaman bölgesine gelen Türkmenler tarafindan kuruldugu ileri sürülmektedir.
Ladik (Denizli)'in Türkler tarafindan ilk fethi 1071 Malazgirt savasini takip eden yillarda gerçeklestirilmistir. Bu bölge muhtemelen Anadolu'nun büyük bir kismi ile beraber Kutalmis-oglu Süleyman Sah tarafindan fethedilmistir. Bölge bir müddet Türklerin elinde kaldiktan sonra 1097 yilinda Bizanslilarin eline geçmistir. XII. yüzyil içerisinde zaman zaman Bizanslilarla Türkler arasinda el degistiren Denizli 1206 yilinda tekrar Türklerin eline geçti. XIII. yüzyil boyunca Anadolu Selçuklu Devleti'nin elinde bulunan Denizli (Ladik), bu yüzyilin son yarisinda Honaz ve Karahisar-i Sahib (Afyonkarahisar) ile beraber vezir Sahib Ata Fahreddin Ali'nin ogullarina iktâ olarak verildi.
a- Mehmed (1261-1262)
Beyligin kuruldugu dönemde bölgeye gelen Türkmenlerin basinda uc gazisi sifatlarini tasiyan Mehmed Bey, kardesi Ilyas ve damadi Ali Bey gibi emirler bulunuyordu. Mehmed Bey, Türkiye Selçuklu Sultanligi'na karsi 1261 yilinda ayaklanmis ve neticede Ilhanli sultani Hülâgu'ya bagli olarak Ladik (Denizli) beyligini kurmustur.
Ilhanli Sultani Hülâgu, beyligin kurulusundan bir yil sonra Mehmed Bey'e haber göndererek kendi huzuruna gelip itaatini bildirmesini istedi. Ancak Mehmed Bey bunu kabul etmedi. Bunun üzerine Hülâgu, Mehmed Bey'in damadi Ali'yi, beyligi vermek vaadiyle kendi tarafina çekmesini bildi. Onun ihanetiyle de Mehmed Bey maglup edilerek yakalandi ve öldürüldü. Yerine Ali bey geçti (1262).
b- Ali (1262-1286)
Mehmed Bey'in öldürülmesinden sonra Ladik (Denizli) beyliginin basina geçen Ali Bey, bir süre Selçuklular'a tabi oldu ise de daha sonra yine Germiyanogullari'nin hakimiyeti altina girdi (1276). Ancak kisa bir süre sonra tekrar Selçuklular'a tabi oldu. Ali Bey, 1277 tarihinde meydana gelen Cimri olayi sirasinda Karamanaogullari'nin isyan ederek Konya'yi ele geçirmeleri ve Cimri'yi Selçuklu tahtina çikarmalari üzerine bu firsattan yararlanarak bagimsizligini kazandi. Fakat çok geçmeden Selçuklu-Mogol ordusu Karamanlilari ve diger Türkmenleri itaat altina almak için Uluborlu ovasina geldigi sirada Denizli ve Honas bölgesinin ileri gelenleri, karsi koymanin imkânsizligini anlayarak Selçuklular'a sadakatlerini bildirdiler. Bu sirada Ladik Beyi olan Ali Bey de yakalanarak Karahisar-i Devle kalesine hapsedildi ve bir süre sonra burada öldü (1286).
Ali Bey'in tevkif edilmesinden sonra Ladik (Denizli) bölgesi Selçuklu Sultani III. Giyaseddin Keyhüsrev tarafindan tekrar Sahib Ata ailesine verildi (1277). Ancak ayni yil Germiyanlilar burasini tekrar ele geçirdiler ve beyligin basina da Germiyan beyinin kizkardesinin oglu Bedreddin Murad'i getirdiler.
c- Bedreddin Murad (1286-1289)
Germiyanlilar'a tabi olan Bedreddin Murad, 1288 yilinda Selçuklular'la sulh yapmak için Germiyan Türkleri ile beraber Konya'ya geldi. Bunun üzerine II. Giyaseddin Mesud'un emirlerinden olan Has Balaban onlari karsilamaya çikti. Onlarla görüserek gönüllerini almak sureti ile iki taraf arasinda bir yakinlasma hasil oldu. Böylece Selçuklular'la Germiyanogullari arasinda kisa bir sükûnet devresi basladi. Ancak 1289 yilinda Germiyanlilar'la Selçuklular arasindaki mücadelenin tekrar basladigi görülmektedir. Bu sirada II. Mesud'un emirlerinden olan Izzeddin Bey Germiyanlilar ile Denizli beyi Bedreddin Mahmud üzerine yürüdü. Denizli'de Günler (muhtemelen Günarlar köyü) mevkiinde yapilan savasta Germiyanlilar bozguna ugradi ve Bedreddin Murad da öldürüldü (1289). Ordusunun büyük bir kismi kiliçtan geçirildi.
Bedreddin Murad'in öldürülmesinden sonra Ladik ve çevresi tekrar Sahib Ata-ogullarinin eline geçti. Ancak Sahib Ata-ogullari da kuvvetleriyle birlikte Karamanoglu Güneri Bey üzerine gidince bu bölgedeki Türkmenler bagimsizlik yolunda daha rahat hareket ettiler.
d- Inanç (1289- ?)
Sahib Ataogullarinin Denizli bölgesinden ayrilmasindan sonraki dönemde bölgeye tekrar hakim olan Germiyanogullari, beyligin basina Afyon'da hapis iken ölen Ali Bey'in oglu Inanç Bey'i getirdiler. Ancak Inanç Bey'in beyligin basina babasinin ölümünden hemen sonra da geçmis olabilecegi tahmin olunmaktadir. Böyle olmakla birlikte kaynaklar onun adindan fazla bahsetmemektedirler. Ilhanlilar'in Anadolu valisi Emir Çoban 1314 yilinda Anadolu'ya geldigi zaman ona tabi olan beyler arasinda Inanç Bey'in de bulundugu bilinmektedir.
Inanç Bey, Germiyanlilar'a tabi olarak uzun bir müddet beylik yapti. Nisan 1335 tarihli bir kitabede onun adi Sücaüddin Inanç bin Ali Bey olarak geçmektedir. 1332 yilinda Denizli'ye gelen Ibn Battuta burada Inanç Bey ile görüsmüs ve onun hakkinda bilgi vermistir. Ibn Battuta'ya göre bu sehrin yedi camisi, çarsisi, bag ve bahçeleri ile akarsulari vardi. Kumas dokumaciligi da gelismis olan bu sehirde Ahi zaviyeleri mevcuttu.
El-Ömerî de Denizli'den bahsederken XIV. yüzyil baslarinda Inanç-ogullarinin dört yüz kadar köyü ve onbin askeri bulundugunu yazmaktadir.
Inanç Bey'in hangi tarihte öldügü kesin olarak bilinmemektedir. Onun, Germiyanoglu I. Yakub Bey'in 1340'da ölümünden sonra vefat etmis oldugu sanilmaktadir. Ölümünden sonra beyligin basina oglu Murad Arslan geçmistir. Inanç Bey'in Dogan Pasa isimli bir kardesinin oldugu bilinmekte ise de hayati hakkinda bilgimiz yoktur.
e- Murad Arslan
Inanç Bey'den sonra Denizli beyi olan Murad Arslan hakkindaki bilgimiz çok azdir. Onun alimleri tesvik ettigi ve ilmî çalismalari destekledigi bilinmektedir. Murad Arslan Bey adina kesilmis bir sikke ve Türkçe olarak Fatiha ve Ihlâs tefsirleri vardir. Murad Arslan'in emriyle yazilan tefsirde Murad Arslan bin Inanç Bey olarak yazilmaktadir. Murad Arslan'in vefat tarihi belli degildir. Ancak yerine geçen oglu Ishak Bey'in 1360 tarihli bir sikkesi bulunduguna göre Murad Arslan bu tarihten önce ölmüs olmalidir. Mezari Denizli'de olup, bugün bile sehirde ÒMurad BabaÓ isimli bir ziyaret yeri bulunmaktadir.
f- Ishak
Murad Arslan'dan sonra beyligin basina Ishak Bey geçti. Ishak Bey de babasi gibi bilim adamlarini korurdu. Tarihî Takvimler'de ünvani ÒHüdâvendigâr-i muazzam, Sahibü's-seyf ve'l-kalem......Celâlü'd-devle ve'd-dîn Ishak Beg bin Murad ArslanÓ olarak geçmektedir.
Ishak Bey devrinde Germiyanogullari Denizli ve çevresini tamamen ellerine geçirdiler (1368). Böylece Ladik Beyligi sona erdi. Ancak Ishak Bey, beyligin sona ermesinden sonra uzun bir süre daha yasadi ve 1391 yilinda öldü.
2- Ladik Beyligi'nin Sonu
Germiyanogullari'nin eline geçen Denizli ve çevresi Bayezid devrinde Osmanli hakimiyetine girdiyse de (1390), 1402 Ankara Savasi'ndan sonra Germiyan topraklari II. Yakup Bey'e geri verilince Denizli ve çevresi de tekrar Germiyan-ogullarinin eline geçti. Ancak bir süre sonra Karaman-oglu Mehmed Bey bütün Germiyan topraklarini eline geçirince Denizli de Karamanlilarin hakimiyeti altina girdi (1411). Fetret devrinden sonra beylikler üzerinde yeniden üstünlük saglayan Osmanlilar kisa bir süre içerisinde Karaman-ogullarinin elindeki bu bölgeleri ele geçirerek Germiyanlilara verdiler. 1429 yilinda ise Germiyan Beyligi de tamamen Osmanli topraklarina katilinca Denizli ve çevresi de Osmanli idaresi altina girmis oldu.
Kaynak: Osmanli tarihi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder