Antik Mısır Krallarına Neden Firavun Denir?

Mısır Kralı: Firavun Firavun Kimdir?

Önce, bir devlet başkanını, papayı, bir general ile dışişleri bakanını ve bir de emniyet müdürünü gözünüzün önüne getirin, sonra hepsinin yetkilerini, tek bir kişide toplayın; işte bu kişiye Mısır firavunu denir. Firavun sözcüğü ”per-aa” sözcüklerinden türeme, “büyük ev” anlamına gelir ve saraya göndermede bulunur. 

Krallık kurumu Antik Hanedanlık Öncesi dönemlerde gelişti. Bu dönemlerde Nil boyunca yerleşen çeşitli kültürel gruplar, karmaşık bir toplumun temellerini attılar. Hem insan, hem de kutsal bir varlık kabul edilen firavunlar, ferman bildiriyor, tapınak kurduruyor, askerî seferlere önderlik ediyor, tarım projelerini denetliyor, adalet dağıtıyordu.

Mısır’ın mutlak hükümdarı olan firavun, hem seküler hem ilahi rollere bürünür. Mısır kralları, taşıdıkları sembolleri ile anında tanınır. Mısır Firavunu Tutankhamon’un som altından yapılmış maskesi. 18. Hanedanlık.

Firavunlar kraliyet sembolleri ile hemen tanınırlar: taçlar, özel başlıklar, törenlerde takılan sahte sakallar; kartuş diye bilinen, oval halkalar içindeki hiyeroglifle yazılmış adlar; emsali görülmemiş, büyük özenle inşa edilmiş mezarlar (piramitler veya kayalara oyulmuş odalar). Bazı firavunlar dev inşaatlarıyla tanınır (Snefru, Khufu, III. Amenhotep gibi), diğerleri ise savaşçı olarak (III. Thutmose, II. Ramses) veya açıkgöz siyasetçiler olarak (I. Amenemhet, I. Psamtik) bilinir.

Ne yazık ki, günümüzde hemen hemen hiçbirinin kişilikleri hakkında bilgi sahibi değiliz. Heykellerde neredeyse tüm kralların imgesini diğerinden ayırt etmemize yarayan tarz unsurları bulunur. Nadiren de olsa kendini firavun ilan eden kadınlar da vardır (Nitocris, Sebeknefru, Hatshepsut, ve Kleopatra).

Firavunun Görevleri

Mısır toplumunda tüm kudret ve meşruiyet yukarıdan aşağıya ilerlerdi. Zincir, yerle gök, insanla tanrı arasında köprü olan firavunla başlardı. Tapınakla devletin her özelliği, maat’ın (hakikat, adalet, refah ve kozmik ahenk) teminatı, her şeye kadir firavunda vücut bulurdu. Kolay da bir meslek değildi; firavunun sınırları korumak, Nil Nehri’nin taşkınlarını idare etmek, tanrıları memnun etmek, hırslı seçkinler zümresini yönetmek gibi işleri vardı. Firavunlar ne kadar hürmet görürlerse görsünler, suikast girişimlerine de maruz kalmışlardır.

Firavun Akhenaton’un (IV. Amenhotep) büstü. 18. Hanedanlık. Luxor Müzesi, Mısır.

Kaynakça:

• Peter Der Manuelian