Çanakkale Savaşı Komutanı, Çanakkale'nin baş komutanı Amiral Liman Von Sanders dı. Liman Von Sanders 1915 de, Çanakkale Savaşlarında Osmanlı kuvvetlerini yöneten Alman Deniz generalidir.
Otto Liman Von Sanders
17 Şubat 1855 de Pomeranya’da, Stolp şehrinde doğmuştur. 1913 yılında Kaseldeki 22. Piyade Alayında Orgeneral iken Balkan Savaşlarında yıpranan Osmanlı ordularını ıslah etmek için Türkiye’ye gönderilmiş. Rusya, Osmanlı kuvvetlerine bir Alman generalinin gönderilmesini şiddetle protesto etmiş. Liman, askeri yönetimde yaptığı reformlardan dolayı Enver Paşa ile anlaşamadı. 1915 yılında 5. ordunun başında, Çanakkale ve Gelibolu’yu İngiliz ve Avustralya donanmalarına karşı başarılı bir şekilde savunmuştur.
İngilizlerin casuslukları sonucu, verdikleri büyük zayiatı, istihbarat tedbirleri aldırarak önlemiştir. Casusluk faaliyetlerini Padişaha rapor etmiş. Liman, bu başarısından sonra 1 Mart 1918’de Suriye ve Filistin’deki 4. 7. ve 8. ordulardan meydana gelen Yıldırım orduları grubunun başına getirilip, İngilizlerin daha fazla ilerlemesini durdurmuş. Ancak İngiliz generali Edmund Allenby, başarı göstererek bu cepheyi çökertmiştir (Eylül 1918). Liman, Birinci Dünya Savaşı sona erip Mondros Mütarekesi imzalandığında Almanya’ya dönmüş ve 22 Ağustos 1929 yılında ölmüş.
Çanakkale'yi savunan Osmanlı 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders Osmanlı Devletindeki Alman Danışma Kurulu Başkanıydı. Yani cephe içindeki Bakanlık ve Genelkurmay başkanlığından sonra en yetkili komutandı. Alay komutanı, albay Mustafa Kemal ise onun emrine bağlı albaylardan sadece biriydi ve 19. yedek tümen komutanıydı. Liman paşa, Esad paşa ve Enver paşa ile sıkı bir iletişim halinde Çanakkale'de ki savaşlarını yönetmiştir. O tarihlerde Osmanlı ordusu ve donanması içerisinde 40.000 e yakın Alman subayı görev almıştır.
Almanlarla bu kadar içli dışlı olunması ve 1. Dünya savaşında yanlış bir karar alıp Almanlarla müttefik olup, tamamen onların menfaatine uygun olarak savaşılması, Talat, Enver ve Cemal paşa üçlüsünün ihanetidir.
Çanakkale Cephesi'nin Komutanları
1915 yılının Şubat ayından 1916'nın Ocak ayına kadar süren ve sonucunda büyük kayıpların verildiği Çanakkale Deniz ve Kara Savaşları sadece göz göre göre ölüme giden askerlerin değil ayrıca onları yöneten komutanların da savaşıydı. Aralarında kaybedenler olduğu gibi kazananlar da oldu.
1. Esat Paşa
Gelibolu Yarımadası'nda; 3. Kolordu ve Arıburnu Kuzey Grubu Komutanlığı yapan Esat Paşa, Balkan Savaşları sırasında Yanya'da gösterdiği savunma ve direnişi ile tanındı. 19 Mayıs 1915 günü Anzaklara karşı başlatılan taarruzu komuta etti. Osmanlı ordusu bir gecede yaklaşık 10 bin kayıp verdi ama Conk Bayırı'nda iyi bir savunma yaptı. Çanakkale Muharebeleri sonrası I. Ordu Komutanlığı'na atandı. 4 ciltlik "Çanakkale Hatıraları" ve "1912-1913 Balkan Harbi" adlı iki eserinde hatıralarını topladı.
2. Limon Von Sanders
Prusyalı General Limon Von Sanders, Balkan Harbi mağlubiyeti sonucu ordunun içinde bulunduğu kötü halin düzeltilmesi için Sadrazam Mahmut Şevket Paşa'nın talebi üzerine Osmanlı'ya gönderilen Alman Islah Heyeti'nin başkanı olarak 14 Aralık 1913'te İstanbul'a geldi. 1915 yılının Mart ayında Çanakkale Cephesi'nin 5. Ordu komutanı oldu. Filistin Cephesi'ne bağlı 6. 7. ve 8. ordulardan oluşan Yıldırım Orduları Komutanlığı görevini 1917 ve 1918 yılları arasında yaptı. 1918 sonunda İngiliz General Edmund Allenby tarafından yenilgiye uğratıldı ve savaş sona erdikten sonra savaş suçu işlediği iddiasıyla Şubat 1919'da Malta'da tutuklandı. Osmanlı hizmetinde geçirdiği yıllardaki anılarını ''Türkiye'de 5 Yıl'' isimli kitapta anlattı.
3. John De Robeck
Çanakkale Deniz Muharebeleri'nde müttefik donanmasını yöneten İrlanda asıllı Amiral John De Robeck, Ocak 1915'te Akdeniz Donanması Komutanı olan Amiral Carden'in yardımcılığını yaptı. Takvimler 1915 Şubat'ı gösterirken Çanakkale dışındaki tabyaların bombalanmasını başarıyla yürüttü. Savaş esnasında Amiral Carden rahatsızlanınca, onun yerine geçti. Görevi devralmasının ertesi günü 18 Mart İtilaf donanmasının saldırısını yönetti ve sonucunda başarısız oldu.
4. Mehmet Vehip Paşa
Çanakkale Cephesi'nin efsane komutanlarından Esat Paşa'nn kardeşi olan Vehip Paşa, Güney Grubu Komutanı olarak 15. Kolordu Komutanlığı'nı yaptı. Yaptığı savunmayla Seddülbahir taraflarında verilen yoğun kayıpların önüne geçti. Vehip Bey, savaşta savunmanın önemine dikkat çekti. Vehip Paşa, savaşta kazı yapmanın önemine değindi ve bu minvalde söylediği '' Bir kürek toprak, bir damla kan'' sözüyle meşhurdur. Bir süre sürgünde olduğu için Kurtuluş Savaşı'na katılamadı ve vatandaşlıktan çıkarıldı.
5. Henri Gouraud
Fransız General Henri Joseph Etienne Gouraud, Birinci Dünya Savaşı'na kadar daimi olarak Fransa dışında sömürge ülkelerde görevde bulundu. 1915 Mayıs ayında yönetimindeki 10. tümenle Çanakkale Savaşı'na katıldı. 30 Haziran'a dek komutanlığı devam etti. Bu esnada İntepe'den atılan bir top mermisi sonucu çok ağır yaralanıp kolunu kaybetmesinden sonra cepheden ayrıldı.
6. Ian Hamilton
62 yaşında Çanakkale'de görev yapan İtilaf grubunun başkomutanlığına atandı. 25 Nisan'daki İtilaf grubunun taarruz planlarını hazırladı ve kara ekibini komuta etti. Başarısız olunca, Ekim 1915'te İngiltere'ye geri çağrıldı. Çanakkale hezimetinin faturası ilk ona kesildi.
7. Mustafa Kemal Paşa
Savaşın başlamasıyla aktif görevde bulunmak isteyen Kurmay Yarbay Mustafa Kemal 20 Ocak 1915 yılında 3. Kolordu emrinde 19. Fırka Komutanlığı'na atandı. 25 Nisan'da 27. Alay ile beraber, komutanı olduğu tümenle beraber Arıburnu'nda Anzakların ilerleyişini önledi. Haziran 1915'te Albaylığa terfi etti. Ağustos ayında I. Anafartalar Muharebesi'ni yönetti ve devamında Conkbayırı'nda Yeni Zelanda birliklerini mağlup etti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder