Tendürek dağı, ülkemizdeki aktif olan tek volkanik dağdır. Ağrı dağının güneyinde
bulunur. Yüksekliği 3584 metredir. Dağın tepesindeki ortalama 500 metre
genişlikteki kraterden sıcak su buharıyla, çeşitli gazlar çıkar. Volkandan
çıkan tüfler ve lavların çevrede bulunan Neojen yaşlı göl çökellerine
gelmesi, Tendürek dağının Neojen sonlarında kuvarterner başlarında
oluştuğunu gösterir.
Genellikle bazaltları içeren Tendürek dağı kraterindeki sıcak buhar,
dağın henüz volkanik aktivitesinin sona ermediğini gösterir. Kraterden
çıkan su buharı ve hidrojen sülfür gazı, kraterin kenar kısımlarında sarı
renkte bir mineral olan kükürt oluşmasını sağlamaktadır. Bu su buharı
yaklaşık 60 derece sıcaklıktadır.
Tendürek dağı volkanitleri
Tendürek dağı, Büyük Tendürek dağıyla, 3291 metrelik Küçük Tendürek
dağından meydana gelen ikiz koni ile krateriyle belirgin, bunların
dışında fazla sayıda koni ve kraterin bulunduğu, kuvarter yaşlı strato
volkandır. 400 metre büyüklüğündeki göl Küçük Tendürek kraterinde
bulunmaktadır Bu kraterin kenarlarındaki 1-2 metre büyüklüğündeki
çukurlardan ortalama 50 derece sıcaklığı olan su buharı çıkar.
Büyük Tendürek kraterinde de 200 metre derinliği olan çukur olmasına
rağmen, burada su birikintisi bulunmaz. Buradan sürekli olarak su buharı
ile bazı gazlar çıkar. Gazların içinde bulunan H2S ayrışır ve çok
miktarda kükürt birikir. Günümüzde hala etkinliğini sürdüren dağ, en
genç aktif yanardağ olarak bilinir.
Dağın güneyindeki Çaldıran ilçesinde
merkezde bile zeminden karbondioksit gazı çıkar. Bu gazlardan alınan
örneklerle yapılan çalışmalarda, bunların magma rezervuarından türemiş
volkanik kökenli gazlar olduğu tespit edilmiştir. Çaldıran'a en yakın
konumdaki genç volkanik dağın 25 km uzaklıktaki Tendürek dağı, gazların
buradan kaynaklandığını düşündürür.
Tendürek dağının etrafında bulunan soğuk su kaynaklarında yapılan
araştırmalarda yüksek oranda F bulunduğu tespit edilmiştir. Bunlar
yeraltı sularıyla taşınarak zenginleşmiştir. Tendürek dağından çıkan en
genç lavların Çaldıran ovasındaki alüvyonlar üzerinde aktığı görülür.
Fakat Çaldıran merkezde MTA Genel Müdürlüğü tarafından yapılmış sondaj
çalışmalarında alınan örneklerin 140.000 ile 490.000 yıllık olduğu
belirlenmiştir. Bu örnekler 103 metre derinlikten alınmıştır.
Bu
Tendürek dağı lavlarının Çaldıran ovasının altında da olduğunu kanıtlar
niteliktedir. Tendürek dağının en son lav püskürtme tarihi ise 1855
yılıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder