1925 Yılı Almanağı

1925 Yılı Almanağı

7 Ocak 1925 : Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Sekreterliğine Recep (Peker) Bey Tayin edildi.

13 Ocak 1925 : Kurtuluş Savaşı Komutanlarından Halit Paşa, Meclis’te Afyon Milletvekili Ali (Çetinkaya) Bey tarafından kaza sonucu tabanca ile vurularak öldürüldü.

30 Ocak 1925 : Patrik Konstantin (6.) sınırdışı edildi.

11 Şubat 1925 : Şeyh Sait isyanı. Eski adi ‘Genç’ olan Bingöl ilinin Ergani ilçesine bağlı Eğil bucağının Pınar köyünde başlayan ayaklanma, ilk olarak Elazığ ve oradan da Diyarbakır’a sıçradı.

16 Şubat 1925 : Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) kuruldu.

17 Şubat 1925 : Aşar vergisi kaldırıldı. (Köylüyü büyük sıkıntıya sokan bu vergi ürünlerden onda bir oranında alınıyordu.)

24 Şubat 1925 : Şeyh Sait isyanı büyüyor. Elazığ, asiler tarafından işgal edildi.

25 Şubat 1925 : ‘Dinin politik amaçlarla suiistimal edilemeyeceği’ hakkında kanun kabul edildi.

28 Şubat 1925 : Doğudaki isyan dolayısıyla Meclis’te gizli celse yapıldı.

2 Mart 1925 : Fethi Bey kabinesine 60’a karşi 93 oyla güvensizlik verildi, kabine çekildi.

- İsmet Paşa 2. kabinesini kurdu.
İçişler Vekili        : Cemil Bey
Dışişleri Vekili     : Tevfik Rüştü (Aras) Bey
Milli Savunma V. : Recep (Peker) Bey

3 Mart 1925 : Asiler Ergani’yi işgal etti.

4 Mart 1925 : Takrir-i Sükun Kanunu (578 sy.) ile hükümete 2 yıl için olağanüstü yetki verildi. Bu kanunla Meclis biri isyan bölgesinde biride Ankara’da olmak üzere iki tane İstiklal Mahkemesi kurdu. Ankara’daki mahkemenin verdiği ölüm cezaları için Meclis onayı gerekirken, Doğuda kurulan Mahkemenin kararları hemen uygulanacaktı.

- İsmet Paşa kabinesi 23 oya karşı 154 oyla güven aldı.

6 Mart 1925 : İstanbul’da 6 gazete ve dergi Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı.

8 Mart 1925 : Diyarbakır ve dolaylarında asilerle Türk Silahlı Kuvvetleri arasında şiddetli çarpışmalar başladı.

12 Nisan 1925 : Doğu isyanının elebaşlarından Şeyh Said yakalandı.

13 Nisan 1925 : Ankara İstiklal Mahkemesinin emriyle Terakkiperver Fırkası üyelerinin evleri arandı.

16 Nisan 1925 : Tanin gazetesi kapatıldı.

17 Nisan 1925 : Gazeteci Hüseyin Cahit (Yalçın) Bey tutuklandı.

20 Nisan 1925 : Sıkıyönetim 7 ay daha uzatıldı.

- İstiklal Mahkemelerinin çalışmaları 6 ay daha uzatıldı.

1 Mayıs 1925 : Adana’da şiddetli bir deprem oldu.

5 Mayıs 1925 : Ankara’da, Mustafa Kemal Paşa tarafından ‘Gazi Çiftliği’ adı verilen, çiftliğin kurulmasına başlandı.

7 Mayıs 1925 : Gazeteci Hüseyin Cahit (Yalçın) Bey’e Ankara İstiklal Mahkemesi tarafından ömür boyu Çorum İlinde sürgün cezası verildi.

3 Haziran 1925 : Ankara İstiklal Mahkemesinin teklifi ile, Takrir-i Sükun Kanunu’na dayanılarak Terakkiperver Fırka’nın kapatılmasına Bakanlar Kurulu karar verdi.

21 Haziran 1925 : Türkiye-Yunanistan Antlaşması Ankara’da imzalandı.

29 Haziran 1925 : Diyarbakır İstiklal Mahkemesi, Şeyh Said ile 46 yandaşını ölüme mahkum etti.Güney bölgesinde tekkeler kapatıldı.Ölüm kararları ertesi günü yerine getirildi.

5 Ağustos 1925 : Gazi Mustafa Kemal Paşa, Latife (Uşaklıgil) Hanımdan ayrıldı. (29 Ocak 1923’te evlenmişlerdi.)

11 Ağustos 1925 : Ahmet Emin (Yalman) Bey tutuklandı ve Vatan gazetesi kapatıldı.

25 Ağustos 1925 : Gazi Mustafa Kemal Paşa,Kastamonu Belediye salonunda halka seslendi;    “... Biz her yönden medeni insan olmalıyız. Çok acılar gördük.Bunun sebebi, dünyanın durumunu anlamayışımızdır. Fikrimiz, zihniyetimiz tepeden tırnağa kadar medeni olacaktır. Şunun bunun sözüne ehemmiyet vermeyeceğiz. Bütün Türk ve İslam alemine bakın; zihniyetlerini, fikirlerini medeniyetin emrettiği değişme ve yükselmeye uyduramadıklarından ne büyük felaket ve ıstırap içindedirler. Bizim de şimdiye kadar geri kalmamız ve en nihayet son felaket çamuruna batışımız bundandır... Behemehal ileri gideceğiz, buna mecburuz. Millet açık olarak bilmelidir, medeniyet öyle kuvvetli bir ateştir ki, ona uzak kalanları yakar, mahveder. İçinde bulunduğumuz medeniyet ailesinde, layık olduğumuz mevkii bulacak ve koruyacak ve onu yücelteceğiz. Refah, saadet ve insanlık bundadır...”

27 Ağustos 1925 : Gazi Paşa, İnebolu Türk Ocağı’nda, fes ve çarşaf ile ilgili konuşma yaptı; “Efendiler! Türkiye Cumhuriyetini tesis eden Türk halkı, medenidir.Fakat ben, sizin öz kardeşiniz, arkadaşınız, babanız gibi söylüyorum. Medeniyim diyen Türkiye Cumhuriyeti halkı, fikriyle, zihniyetiyle medeni olduğunu ispat ve izhar etmek mecburiyetindedir... Bizim kıyafetimiz medenimidir? (Hayır sesleri). Bizim kıyafetimiz medeni ve beynelmilel midir? (Hayır sesleri).”

28 Ağustos 1925 : Gazi Paşa, Taşköprü’yü ziyaret etti. Halkla kıyafet konusunda konuştu. Ertesi günü gençler ve memurlar terzilerin bezden diktikler şapkalarla dolaşıyorlar ve fesli kimseleri Kasabaya sokmuyorlardı.

30 Ağustos 1925 : Gazi Paşa, Kastamonu gezisinin son gününde halka tekrar seslendi; “Efendiler ve ey Millet! İyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti, şeyhlerin, dervişlerin müritleri ve mensuplarının memleketi olamaz. En doğru ve en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır.”

1 Eylül 1925 : 1.Tıp Kongresi, Ankara’da yapıldı.

2 Eylül 1925 : Tekke ve türbelerin kapatılmasına, dini kıyafetlere ve memurların şapka giymesine dair Bakanlar Kurulu kararı yayınlandı.

4 Eylül 1925 : İstanbul’da, Taksim’de yapılan bir baloya ilk defa Müslüman kadınlar katıldı.

13 Eylül 1925 : Gazi M. Kemal Paşa, İstiklal Mahkemeleri tarafından vatana ihanet suçu ile mahkum edilen gazetecileri affetti

23 Eylül 1925 : Gazi M. Kemal Paşa,Samsun’da İstiklal Ticaret Okulu’nda verilen çayda öğretmenlere seslendi; ”Dünyada her şey için, maddiyat için, maneviyat için, hayat için, muvaffakiyet için en hakiki mürşit ilimdir, fendir. İlim ve fennin haricinde mürşit aramak gaflettir, cehalettir...
En mühim, en esaslı nokta, terbiye meselesidir.Terbiyedir ki bir milleti ya hür, ya müstakil, şanlı, ali bir heyeti içtimaiye halinde yaşatır, ya da bir milleti esaret ve sefalete terk eder...”

5 Ekim 1925 : İstanbul Darphanesinde ilk Cumhuriyet altını basıldı.

14 Ekim 1925 : Türkiye’de ilk betonarme köprü, Menderes Nehri üzerinde yapıldı.

15 Ekim 1925 : İstanbul Erkek Lisesi 10. sınıf öğrencilerinin, arapça öğretmeni Tahir Bey’in sandalyesine iğne yerleştirmeleri ve suçluyu söylememeleri üzerine olay büyüdü. Basın günlerce bu konuyu işledi. Disiplin Kurulu sınıfın tüm mevcudu olan 46 öğrenciye, okuldan uzaklaştırma cezası verdi. Karar, Bakanlıkça da onaylandı. Öğrencilerin cezası ertesi sene affedilerek tekrar okullarına dönmelerine izin verildi.

21 Ekim 1925 : 1926 yılı bütçesinde gelir 218 milyon TL olarak hesaplandı.

2 Kasım 1925 : Kastamonu Halkı, Gazi Paşa Hazretlerinin ömrü boyunca Cumhurbaşkanı kalmaları için TBMM’ye teklifte bulundular.

16 Kasım 1925 : Samsun-Sivas ve Ankara-Kayseri-Sivas demiryollarının inşasına dair kanun kabul edildi.

21 Kasım 1925 : TBMM tarafından sıkıyönetim 1 yıl uzatıldı.

25 Kasım 1925 : Şapka kanunu kabul edildi (bir tane red oyu kullanıldı).

- Erzurum’da bazı gericilerin gösteri yapmaya kalkışmaları üzerine şehirde 1 ay süre ile sıkıyönetim ilan edildi. 80 kişi tutuklandı. Tutuklananlardan bazıları ölüm cezasına çarptırıldı.

27 Kasım 1925 : Maraş’ta gericilerin gösterisi. 40 kişi tutuklandı.

28 Kasım 1925 : Rize’de gericilerin gösterisi. 82 kişi tutuklandı, 8 kişi ölüm cezasına çarptırıldı.

29 Kasım 1925 : Sivas’ta gericilerin gösterisi anında bastırıldı.

30 Kasım 1925 : Tekke ve zaviyelerle, türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklarla birtakım unvanların yasaklanmasına ve kaldırılmasına dair kanun kabul edildi.

9 Aralık 1925 : Memur üniformalarının yerli malı olmasına dair kanun kabul edildi.

17 Aralık 1925 : Türkiye-SSCB arasında Tarafsızlık Antlaşması Paris’te imzalandı. (7.11.1945’te Sovyetler tarafından bozuldu.)

21 Aralık 1925 : Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi (Tanrıöver) Bey’in yerine Necati Bey atandı.

26 Aralık 1925 : Günün 24 saate taksimine dair kanun kabul edildi.