Adet Düzensizliği

Adet düzensizliği, kadınlar yaşamları süresince doğurganlık çağlarında yılda 11-13 defa adet dönemini yaşarlar. Bu değerlerin arasında 1-2 defa az ya da çok adet görmek normal kabul edilmektedir. Adet düzensizliği kadınların kendilerine ait olan değerlere göre tespit edilmelidir. Kadınlarda adetin başladığı ergenlik döneminde birkaç yıl adet düzensizliği yaşanması da doğaldır. Bu düzenin kurulması için, kadının vücudundaki hormon dengesinin ayarlanması gerekir. Bu şekildeki adet düzensizliği, adetin biteceği dönemde de yaşanır. Görülen son adet döneminden sonra 12 ay geçince kadınlar menopoz dönemine girmiş olur. Menopoz dönemindeki adet düzensizliği hormonlar ve yumurta hücresi sayısındaki azalmadan yaşanır.

Rahimde her ay yumurtlamanın ardından embriyonun yerleşmesine hazırlanır. Rahmin iç duvarındaki kalınlaşmayla başlayan hazırlıklar adet döngüsünü başlatır. Eğer embriyo oluşmaz, gebelik meydana gelmezse, kalınlaşan rahim duvarları adet kanaması yoluyla dışarıya atılır. Bu gelişmeler kadının bedenindeki hormonların etkisiyle olur. Bu düzen ergenlikten başlayarak, menopoza kadar her ay aynı şekilde devam eder. Bu döngünün aynı şekilde her ay tekrarlaması demek, düzenli adet görmek demektir.



Düzensiz adet kanaması ne demektir?
Düzenli adet gören bir kadında yaklaşık 28 günde bir kanama olur. Bu bir adet kanamasının ilk gününden, sonraki kanamanın ilk gününe kadar geçen süredir. Kanamanın süresi kadınlara göre 3-7 gün devam eder. İlk başlangıçta daha fazla kanama olurken, kanama giderek azalarak en çok 7 günde biter. Kadının adet döneminde kaybettiği kan miktarı yaklaşık 40 ml kadardır.

 Bunun dışında bazı kadınlarda iki adet dönemi arasında lekelenme dediğimiz tarzda kanamalar olabilir. Bu durum da normal kabul edilir. Kadınlarda görülen adet düzensizliğinin her birine, tipine ve kadının kendine özgü sebepleri ve tedavisi bulunduğundan, teşhis aşamasında bunun çok iyi anlatılması gerekir.

Kadınların doğurganlık çağında olması ve aktif bir cinsel yaşam sürmesi halinde yaşanan düzensiz adet kanamaları genellikle gebelikten kaynaklanabilir. Bu yüzden tanı sırasında doktorun ilk düşüneceği etken gebeliğin olma olasılığıdır. Tiroid bezi hormonlarındaki düzensizlikte adet döngülerinde olumsuz etkiye neden olur. Bu yüzden düzensiz adet kanamalarının farklı nedenlerden kaynaklanabileceği söylenebilir.

Adet düzensizliği nasıl belirlenir?

• Kadının kendisi her ay adet döngüsünün ne zaman başladığını ve bittiğini not etmelidir
• Adet döneminde kullanılan petlerin sayısı not alınmalı, ne miktarda akıntı geldiği belirlenmelidir
• Cinsel ilişki sonrasında ve adet dönemleri arasında kanama olup olmadığı belirlenmelidir
• Adet döngüsünü ilgilendiren anormallikler not edilmelidir.

Adet düzensizliği nedenleri

Adet düzensizliği çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Bu sebeple nasıl bir tedavi uygulanacağına karar verilmesi için, muayene yapılmalıdır. Kadında adet düzensizliğiyle birlikte amenore denilen adet görme tamamen durabilir. Emzirme döneminde olmayan, hamile olmayan, menopoza girmemiş olan kadınların 90 günden fazla adet görmemesi anormaldir. Nedeni belirlenirse, uygun tedaviyle adetler düzenli bir hale getirilebilir.

Stres: Kadınlar strese girmelerine neden olabilecek yaşam tarzından kaçınmalıdır. Düzensiz beslenme, kilo alıp verme, seyahat, gerginlik, şok diyetler strese neden olarak adet düzensizliği etkisi gösterebilir.

Doğum kontrol hapları: Bu ilaçların içeriğinde progesteron ve östrojen hormonları bulunmaktadır. Yumurtalıklardan yumurta salınımına engel olarak, gebeliğin oluşmamasını sağlarlar. Bu hapların kullanımı ya da bırakılması adet düzensizliği nedeni olabilir. Adetlerin düzenli hale gelmesi için, 6 ay kadar beklenmelidir. Hapların içeriğinde östrojen olmadığında, iki adet arası kanamalar da görülebilir.

Rahim polipleri ve miyomlar: Rahim içinde oluşan iyi huylu oluşumlar polip, rahim duvarına yapışan tümörlerde miyomdur. İyi huylu olsalar bile, ağrıya va kanamaya neden olabilirler. Çapları ölçüsünde mesaneye ve makat bölgesine baskı yaparak, ağrı oluştururlar.

Endometriozis: Rahim içinden her ay adetle birlikte dışa atılan dokunun rahim dışında büyümesi halinde endometriozis ortaya çıkar. Bu durum adet düzensizliği dışında anormal kanamalara, cinsel ilişkide ağrıya, adet kanaması sırasında ağrıya da neden olur.

İltihaplı pelvik hastalığı: Bakteriyel kökenli olan bu rahatsızlık, cinsel ilişkide vajinaya giren bakterilerin vücutta yayılmasına neden olur. Üreme organlarına bulaşma olursa, adet düzensizliği etkisi görülebilir.

Polikistik over sendromu: Yumurtalıklardan fazla miktarda erkeklik hormonu yani androjen salgılanması sonucunda oluşan rahatsızlıkta, içi sıvı dolu kesecikler meydana gelebilir. Bu durumda yumurtaların olgunlaşması engellenir. Kadınlardaki adet düzensizliklerinin önemli bir kısmı bundan kaynaklanır.

Prematüre yumurtalık yetmezliği: Bu yumurtalık fonksiyonlarının yerine getirilememesinden oluşan bir sorundur. 40 yaşından sonra daha fazla görülür. Adet düzensizliğine ve adetlerin hiç olmamasına etki edebilir.

Adet düzensizliği yapan diğer etkenler

• Aşırı kilo alma ya da verme
• Aşırı egzersiz yapılması
• Uterus kanseri, karaciğer sirozu, sistemik lupus gibi rahatsızlıklar
• Tiroit beziyle ilgili sorunlar, diyabet
• Düşük ya da dış gebelik
• Rahim içi araçlar
• Kan inceltici ve antidepresan ilaçların kullanımı
• Östrojen hormonu tedavisi
• Östrojen ve progesteron hormonlarının seviyesi gibi nedenlerde kadınlarda adet düzensizliğine sebep olabilir.

Adet düzensizliği ile 21 günden kısa veya 35 günden uzun süren sikluslar anormal olarak değerlendirilir. Menstrual (regl,adet) kanamanın çok fazla olduğu, uzun sürdüğü veya iki kanama arasında lekelenme ve kanama görüldüğü durumlarda hekime başvurulması gerekir. Adet düzensiliği sebepleri olarak, hormonal değişiklikler, yumurtalık kistleri, rahim veya rahim ağzındaki polipler, endometrial hiperplazi yani rahim içini döşeyen tabakanın fazla büyümesi, myomlar ve daha nadir olarak da rahim kanseri bu tip düzensizliklere yol açabilir.

Adet düzensizliği sebepleri ve adet düzensizliği şekilleri ile, disfonksiyonel anormal uterus-rahim kanamaları, hormonal mekanizmalar sonucu oluşan ve uterustan (rahimden) kaynaklanan anormal vajinal kanama olarak tanımlanabilir. Çok sık kullanılan, değişik tipte anormal kanamaları içine alan, iyi tariflenmemiş yuvarlak bir terimdir. Tanının doğruluğu ancak diğer kanama kaynakları ve nedenleri ekarte edilerek kesinleştirilebilir. 

Disfonsiyonel anormal uterin kanama tanısı, öykü, fizik muayene ve diğer yardımcı tanı yöntemlerine özellikle endometrial biopsinin veya rahim içi dokusundan yapılan kürtajın incelenmesine dayanır. Uygun tedavi ve takip planı ovülasyon (yumurtlamanın) olup olmamasına, endometrial kalınlık ve üreme dönemine aynı zamanda kanamanın miktarı ve süresine, yaş ve doğurganlık durumuna göre, her hasta için ayrı ayrı oluşturulur. Doğum sonrası adet düzensizliği sebepleri de göz önünde bulundurlmalıdır.

Adet kanamasının az miktarda olması : Adet kanı miktarı yaşla birlikte azalma eğilimi gösterir. Doğum kontrol haplarıda adet kanamasını önemli ölçülerde azaltır. Sorunlu seyreden kürtajlar sonrası endometriumda (rahim iç tabakasında) ortaya çıkan yapışıklıklar da az adet görülmesine ileri derecede yapışıklıklarda hiç adet görememeye neden olabilir. Şüphelenilen zamanlarda, üstüne görme yani gebelikte oluşan kanamayı, adet kanı sanmak yönünden gerekli incelemeler de ihmal edilmemelidir.

Sık aralıklarla adet olma: Genelde nedeni hormonal dengesizliktir. Ara kanamalar sıklıkla adet kanaması ile karıştıklarından ara kanamaların muhtemel nedenleri burada da sözkonusu olabilir.

Tüm bunlara ek olarak her türlü normalden fazla kanama durumunda vücudun kanamayı durdurma ve kanı pıhtılaştırma mekanizmalarındaki muhtemel bir bozukluk mutlaka akla gelmelidir. Bu özellikle ergenlik döneminde olan ve tüm kanamaları bir “faciaya” dönüşen kızlarda muhtemel neden olabilir ve araştırılmalıdır.

Kadınlarda / Kızlarda Ne Tür Adet Düzensizlikleri Olabiliyor?

Sık adet görme (15-20 günde bir), seyrek adet görme, 35 günden uzun (2-3 ayda bir). Adet dışı dönemlerde kanamalar olur, fazla miktarda adet görebilir, süresi uzayabilir, miktarı çok fazla olabilir, 8-10 gün devam edebilir, günde 6-12 ped kullanılabilir.

Adet miktarının çok az olması, bu da her zaman patolojik değildir. Doğum kontrol hapı ve benzeri ilaç kullanan kadınların adet miktarı azalır, bazı özel hormonlu spirallerde de adet miktarı azalabilir. Bunun dışındaki dönemlerde adet miktarının azalması nadiren olur. Adet düzesizliklerinin en ileri boyutu “amenore”de hiç adet görememe söz konusudur. 

Eğer bir genç kız 15-16 yaşına gelmiş ve hala adet görememişse, mutlaka sebepleri araştırılmalı ve en yakın hekime müracaat edilmelidir. “Fizyolojik amenore”ler var. Gebelik döneminde kadın adet görmüyor, ergenlik öncesi ve menopoz, emzirme döneminde görülmüyor.