Sultan 3. Murad Hân Kimdir?

12. Osmanlı padişahı, 91. İslâm halifesi olan Sultan 3. Murad Hân (Murâd-ı Sâlis) 4 Temmuz 1546 tarihinde, babasının, Saruhan sancak beyliği vazifesi üzere bulunduğu Manisa’da Bozdağ yaylağında doğdu. Annesi, Nurbânû Sultandır. Dedesinin de itinası ve takibiyle iyi bir eğitim alan, Arapça ve Farsçayı, şiir yazabilecek derecede öğrenen Sultan 3. Murad Hân, babası Sultan 2. Selim Hân’ın, dedesi Kânûnî Sultan Süleyman Hân tarafından Karaman sancak beyliğine atanmasının ardından Akşehir Sancakbeyliğine getirildi. Babasının tahta çıkmasının ardından Saruhan sancak beyi olarak vazife ifa eden Sultan 3. Murad Hân, babasının 22 Aralık 1574 tarihindeki vefâtını müteakip tahta çıktı. Saltanatı Sırasındaki Mühim Gelişmeler Dış Politikada Başarı Getiren Hamleler Yıllarca Süren Savaşlar ve Kazanılan Topraklar Mimarî Alandaki Gelişmeler Tasavvufî Hayatı ve Şair Kişiliği Sultân 3. Murâd Hân’ın Vefâtı Sultan 3. Murad Hân, devletin en güçlü olduğu devirde tahta çıkmıştı. Osmanlı devleti onun devrinde, hâkimiyeti altında bulunmayan topraklarda da dengeleri lehine kurmuş durumdaydı. Sultan 3. Murad Hân, devletin bu konumunu muhafaza etmek gerektiğinin bilinciyle hareket etti. Lehistan kralının ölümü sonrası, Osmanlı Devletinin nüfuzunu hem korumak hem de artırmanın yolunu açmak için duruma müdahil oldu ve uygun gördüğü beyin kral olmasını sağladı. Sultan 3. Murad Hân devrinde Osmanlı Devletinin Akdeniz’deki ilerleyişi devam etti. Portekizlilerle gerçekleşen Vadisseyl muharebesi sonucunda Osmanlı’nın hâkim olmadığı tek toprak olan Fas, tamamen Osmanlı hâkimiyetine geçti. Katoliklerle Ortodoksların arasındaki mezheb çatışması, Osmanlı Devletinin dış politikada elini rahatlatan bir olgu oldu. Bu vesileyle Katolik Fransızlarla, Protestan İngilizler arasında bir rekabet ortamı oluşturuldu; Akdeniz ve Avrupa siyasetinde bu rekabetten faydalanıldı. Osmanlı’ya büyük bir sadakatle bağlı olan Kırım Hanlığı, Moskova’ya kadar ilerlemeyi ve Rusya’yı vergiye bağlamayı başardı.

Sultan 2. Bayezid Hân devrinde başlamış ve Yavuz Sultan Selim Hân devrinde büyük ölçüde kırılmış olan Safevî gücü, Şâh 2. İsmail’in kışkırtmalarıyla yeniden bir sorun hâline geldi. Başlayan mücadele tam on bir yıl kadar sürdü. Tiflis muharebesi neticesinde Gürcistan fethedildi; Tiflis hâkimiyet altına alınarak vilâyet hâline getirildi. Osmanlı Devletinin sınırları bu fetihler sonrasında Hazar Denizine kadar ulaşmış oldu.

1578 senesindeki Meşaleler muharebesi neticesinde Şirvan Osmanlı hâkimiyeti altına girdi. İmzalanan Ferhatpaşa Antlaşması vesilesiyle Osmanlı devleti, doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmış oldu. Daha önce birkaç kez elden çıkıp yeniden fethedilen Tebriz de böylece 4. kez fethedilmiş oldu. Bu fetihler sonrasında Osmanlı Devleti’nin sahip olduğu toprak alanı 19.902.000 Km² gibi bir seviyeye ulaştı ve devlet böylece tarihindeki en geniş topraklara sahip hâle gelmiş oldu. 21 sene süren saltanatında Sokollu Mehmed Paşa gibi büyük bir sadrazama sahip olması, Sultan 3. Murad Hân devrindeki başarıların en önemli vesilesiydi.

Sultan 3. Murad Hân, Kâbe-i Muazzama’nın duvarlarını ve su yollarını, Mescid-i Nebevî’yi tamir ettirdi; Mekke-i Mükerreme ve Medîne-i Münevvere’de medreseler yaptırdı; imaret, mektep ve zâviye inşa ettirdi. Bizans devrinde bir dönem patrikhane olarak da kullanılmış olan Fethiye Camii, Sultan 3. Murâd Hân zamanında camiye dönüştürülmüştür.

Topkapı Sarayındaki Hasoda ve Beşiktaş’taki Yahya Efendi Türbesi, onun zamanında inşa edildi. Ayasofya Camii’nin kuzeyindeki iki minaresi ve minber, kürsü ve mahfil ilâvesiyle caminin içindeki şadırvan yine onun döneminde yaptırılmıştır. Şehzâdeliği döneminde Manisa’da yaptırdığı Muradiye Camii ve Külliyesi, devrinin en büyük eseridir. Mora’da Modon kalesi içinde ve Navarin’de de cami yaptırdı. 1577 senesinin kasım ayında kurulan Osmanlı’nın ilk rasathanesi de o kurmuştu.

Yetenekli, iyi eğitim görmüş, dinine son derece bağlı, ahali tarafından çok sevilen biri olan Sultan 3. Murad Hân’ın hayatında tasavvufun önemli bir yeri vardı. Halvetî Şeyhi Şeyh Şüca (Kuddise Sirruhû) Hazretlerine intisaplı olan sultan, tekkenin sâdık bir müridi idi. Gördüğü rüyaları ve hâlleri mürşidine arz ettiği belirtilmiş, tasavvufi intisabı hakkında daha başka bilgiler de kaydedilmiştir.

Osmanlı padişahlarının ekseriyeti, yüksek tahsilleriyle, yaşadıkları zamanın en büyük âlimlerinden biri kimliğine kavuşmuşlardır. İslâmî ilimlerde, fennî ilimlerde, edebiyatta ve sanatta mahir kimselerdi. Sultan 3. Murâd Hân da bunlardan biriydi. Ferruh Bey ve Câfer Bey gibi lalalar tarafından yetiştirildi. Hoca Sâdeddin Efendi, Kara Üveys Çelebi gibi âlimlerden eğitim aldı. Farsça ve Arapçaya şiirler yazabilecek derecede hâkimdi. Tarih ilmiyle de oldukça ilgili olan sultan, önemli tarih kitaplarını da mütalaa etmiş bir kimseydi.

Arapça, Farsça ve Türkçe divanları bulunan Sultan 3. Murâd Hân şiirlerini  “Muradî” ve “Murad” mahlaslarıyla yazardı. Tasavvufun, hayatında önemli bir yer tuttuğunu belirttiğimiz Sultan 3. Murâd Hân, bu alanda “Fütûhât-ı Siyâm” adlı bir eser de telif etmiştir. Hat sanatında da pek mahir olan sultan, biri Ayasofya’da bulunan kelime-i şehâdet yazılı, diğerleri muhtelif müzelerde sergilenmekte olan çeşitli levhalar hazırlamıştır.

Avusturya ile anlaşmanın bozulması, Eflak, Erdel ve Boğdan beylerinin isyana teşviki gibi son dönemde yaşanan birtakım gelişmeler, sultanı ziyadesiyle üzdü ve 16 Ocak 1595’te felç geçirerek vefât etti; Ayasofya Camii avlusunda bulunan ve sonradan türbeye dönüştürülen eski vaftizhane olarak bilinen yere defnedildi. Mevlâ Te‘âlâ rahmet eylesin.

Erkek çocukları: Üçüncü Mehmed, Selim Bayezid, Mustafa, Osman, Cihangir, Abdullah, Abdurrahman, Abdullah, Hasan, Ahmed, Yakub, Alemsah, Yusuf, Hüseyin , Korkud, Ali, Ishak, Ömer, Alaeddin, Davud.

Kız çocukları: Ayse Sultan, Fatma Sultan, Mihrimah Sultan, Fahriye Sultan.