Sultan III. Mustafa Han Kimdir?

Babası : Sultan III. Ahmed 
Annesi : Mihrimah Sultan
Doğduğu Tarih : 28 Ocak 1717
Padişah Olduğu Tarih : 30 Ekim 1757
Ölümü : 21 Ocak 1774

Sultan III. Mustafa Han

III. Ahmed’in 1717 yılında Emine Mihrişah Sultân’dan dünyaya gelen oğludur. Laleli Camiinin bânisi olan III. Mustafa, Ekim 1756 yılında III. Osman’ın vefatı üzerine Osmanlı tahtına oturmuş ve 1769 tarihinden itibaren de Gâzi ünvanını kullanmıştır. Müneccimlik ve ilm-i nücûma aşırı bir ilgisi olduğu söylenmektedir. Şâir, hattât ve âlim bir padişah olan III. Mustafa, sadrazamı Koca Râgıb Paşa olması hasebiyle, saltanatının ilk on yılını huzur içinde devam ettirmiştir. Râgıb Paşa, akıllı bir vezirdir ve Padişahın harp ilanı arzularını 6 yıl boyunca dirâyetle reddetmiştir. 1757’de son cülûs bahşişini veren ve daha sonra bu âdeti ortadan kaldıran III. Mustafa, devlet hayatındaki problemleri ıslaha meyilli, malî konularda hassâstır. Süveyş Kanalını açmayı düşünen devlet adamlarındandır. Kapıkulu Ocaklarını rahatsız etmeden bazı reformlar yapmaya çalışmış; piyadeye dokunmadan topçu ve bahriye subayları yetiştiren Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyûn ve Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyûn’u kurmuştur. 22 Mayıs 1766 yılında büyük İstanbul depremi onun zamanında olmuştur. Avrupa’da iktidar depremleri olurken, Osmanlı Devleti bu depremlerden etkilenmemiştir.

Rusların andlaşmalara aykırı olarak Polonya’ya asker sokması, Fransızların teşvik etmesi ve Padişah’ın savaşa meyilli olması, Ekim 1768’de Rusya’ya karşı harp ilan edilmesine sebep olmuştur. Çariçe II. Katerina komutasındaki Rus orduları, önce Kırım Han’ı Giray Han’ın darbelerine maruz kalmışlar ise de, Osmanlı ordusunun tecrübesiz ve hazırlıksız olması hasebiyle, 1769 son baharında Polonya’nın kapısı olan Hotin’i teslim almışlardır.





Karadeniz Osmanlı Gölü olması sebebiyle Fin Körfezinden Akdeniz yoluyla sürpriz bir şekilde Mora’ya Rumlarla birlikte asker çıkaran Ruslar, 1770 Nisan’ında perişan edildiler; ancak Baltık Filosu ile Ege’ye yönelen Rus kuvvetleri Temmuz 1770’de Koyun Adaları açıklarında Osmanlı gemilerine karşı büyük kayıplar vererek çekildi; sonra da Çeşme Limanında Osmanlı gemilerine baskın düzenleyerek çok büyük kayıp verdirdiler. Avrupa’da büyük akisler uyandıran Çeşme Baskınının intikamı Cezayirli Hasan Paşa tarafından alındı.

İşte Osmanlı Devleti’nin asırlardır, yani en az 1453 yılından beri dünyada tek süper güç olarak hayatını devam ettirmesi, bundan sonra meydana gelecek olaylarla sona erdi. Çünkü Kont Romanzov komutasındaki Rus kara askerleri Boğdan’ın Kartal (Larga) denilen bir mevkiinde Sadrazam İvaz-zâde Halil Paşa’yı Ağustos 1770 yılında mağlup ediyor ve Bender Rusların eline geçiyordu. Rusya bununla da kalmadı ve Kırım’ın kapısı olan Orkapı’yı kuşattı. Çariçe, Osmanlı Devleti’nden ayrılırsa bağımsız bir devlet olarak kabul edeceğini söyleyerek Kırım’ı ikiye böldü ve Kırım Rus işgaline mecburen boyun eğdi (Temmuz 1771). Artık Osmanlı Devleti dünyanın 1. Devleti olma özelliğini kaybetmişti. 1771 yılı içinde Ruslar Eflak’i yani Romanya’yı işgal ettier. Arkasından Dobruca’dan Bulgaristan’a giren Rusların bu ilerlemeleri, açtığı harp sebebiyle devletin başına büyük felâketlerin gelmesine sebep olduğunu düşünen Padişah’ı zora soktu ve sıkıntılar içinde nüzûl hastalığına tutularak vefât etti (Ocak 1774). Osmanlı Devleti’nin gerileme dönemini başlatan Kaynarca Andlaşması, III. Mustafa’nın vefâtından sonra I. Abdülhamid devrinde imzalanacaktı.

ZEVCELERİ: 1- Ayn’ül-Hayât Baş Kadın Efendi. 2- Mihr-i Şâh Vâlide Sultân; Baş Kadın Efendi ve III. Selim’in annesi. 3- Rif‘at İkinci Kadın Efendi. 4- Ayşe Âdil-şah Üçüncü Kadın Efendi. 5- Fehîme Üçüncü Kadın Efendi. 6- Binnaz Üçüncü Kadın Efendi.

ÇOCUKLARI: 1-Şehzâde Mehmed. 2-Şehzâde Sultân Selim III. 3-Şah Sultân; 4- Beyhân Sultân; 5- Hatice Sultân; 6- Fatma Sultân; 7- Hatice Sultân; 8 - Hibetullüh Sultân; 9- Mihrimah Sultân; 10- Mihrişah Sultân .

Kaynak: Osmanlı Araştırmalar Vakfı

29.10.1757	Sultan III. Osman’ın ölümü.
30.10.1757	Sultan III. Mustafa’nın Padişah olması.
08.11.1757	Sultan Mustafa’nın törenle Eyüp Sultan’da kılıç kuşanması.
10.04.1760	Lâleli Camii’nin temel atma töreni.
24.12.1760	Şehzade Selim’in doğumu.
02.1763	Avrupa’da yedi yıl savaşlarının sona ermesi ve Paris barışı imzalanarak Fransa’nın İngiltere’ye bazı sömürgelerini vermesi. Prusya Devleti, Osmanlı Devleti ile ittifak imzalama arayışları.
07.04.1763	Koca Ragıp Paşa’nın ölümü, Hamid Paşa’nın sadareti.
07.1763	Anadolu muhasebecisi Ahmed Resmi efendinin, Ortaelçi ünvanı ile Prusya Kralı II. Frederik’e gönderilmesi.
01.11.1763	Hamid Paşa’nın azli, Mustafa Paşa’nın sadareti.
09.03.1764	Lâleli Camii’nin açılışı.
28.03.1765	Mustafa Paşa’nın azli, Mehmed Paşa’nın ilk sadareti.
22.05.1766	Büyük İstanbul zelzelesi.
1768	Mehmed Paşa’nın azli, Silâhdar Mahir Paşa’nın sadareti.
04.10.1768	Rusya’nın anlaşmaları bozduğu, devlete bağlı olanları isyana teşvik  ettiği için, toplanan Harp Meclisi’nde, Rusya üzerine Savaş kararı alınması.
08.10.1768	Lehistan’ı korumak için Rusya’ya sefer açılması.
20.10.1768	Mahir Paşa’nın azli, Mehmed Emin Paşa’nın sadareti.
12.11.1768	İngiltere’nin iki devlet arasında arabuluculuk teklifi.
31.01.1769	Kırım Hanı’nın Güney Rusya seferi.
27.03.1769	Veziriâzam’ın Rus seferine çıkmak üzere iken Padişah ve erkanının Davutpaşa ordugâhına gelmeleri.
01.05.1769	Ordu’nun Isakçı’ya varışı.
12.12.1769	İkinci Hotin başarısı.Veziriâzam’ın azli, Moldavancı Ali Paşa’nın sadareti.
09.09.1769	Ordu’nun Dinyester (Turla) Nehri’ni geçişi.
16.09.1769	Rusların Türk ordusunu kırmak için tertipledikleri köprü faciası.
21.09.1769	Hotin’in tahliyesi, Ruslar tarafından işgali.
12.12.1769	Ali Paşa’nın azli, Halil Paşa’nın sadareti.
09.04.1770	Mora Zaferi.
06.07.1770	Çeşme’de bulunan donanmanın, bir gece ani baskın ile Ruslar tarafından yakılması.
01.08.1770	Bender İsmail, Kıli, İbrahim ve Akkerman Kaleleri’nin kaybı.
22.10.1770	Limni’nin kurtuluşu.
25.10.1770	Halil Paşa’nın azli, Bosna Valisi Mehmed Paşa’nın sadareti.
24.06.1771	Kırım’ın elden çıkması.
07.1771	Rusya’nın başarıları üzerine, İttifak isteyen Avusturya ile anlaşma imzalanması.
02.08.1771	Özü zaferi.
12.09.1771	Yerköyü zaferi ve Rusya’nın barış teklifi.
11.12.1771	Silâhdar Mehmed Paşa’nın azli, Muhsinzade Mehmed Paşa’nın ikinci sadareti.
30.05.1772	Rusya ile savaş durumuna son verilmesi.
07.1772	Lehistan’ın ilk taksimi.
09.11.1772	Bükreş Barış Konferansı’nın açılışı.
01.05.1773	Mısır’da Sultanlığını ilân eden asi Cin Ali Bey’in etkisiz kılınması.  (Salihliye Muharebesi)
29.06.1773	Silistre zaferi.
20.10.1773	Varna zaferi.
21.01.1774	III. Mustafa’nın ölümü. I. Abdülhamid’in Padişah olması.